Każda tkanka organizmu składa się z żywych komórek, które potrzebują tlenu i składników odżywczych, by zachodzące w nich procesy przebiegały prawidłowo. Czasem dochodzi jednak do ich niedotlenienia i niedożywienia, a w efekcie – martwicy, czyli obumierania tkanek. Choć w wielu przypadkach dzieje się tak na skutek infekcji, zdarzają się przypadki martwicy jałowej, powstającej bez udziału drobnoustrojów. Proces ten może dotyczyć wszystkich tkanek – również kości.
Jednym ze schorzeń z tej grupy jest choroba Kienböcka, czyli martwica kości księżycowatej, znajdującej się w nadgarstku. W jej przebiegu może dojść do znacznej deformacji struktur tworzących nadgarstek, prowadzącej do istotnego upośledzenia funkcjonowania ręki, a nawet niepełnosprawności. Czym jest choroba Kienbocka? Jakie objawy są wskazaniem do konsultacji z lekarzem?
Co to jest choroba Kienbocka?
Kość księżycowata to jedna z ośmiu niewielkich kości tworzących nadgarstek. Zlokalizowana jest w sąsiedztwie końca dalszego kości promieniowej. W przebiegu choroby Kienbocka dochodzi do martwicy kości księżycowatej nadgarstka – całej lub jej fragmentu. Wystąpienie martwicy uniemożliwia tworzenie się nowych komórek, a co za tym idzie – regenerację tkanki i naprawę niewielkich uszkodzeń.
Choroba Kienböcka zaliczana jest do tzw. martwic jałowych, zwanych również aseptycznymi. Oznacza to, że pojawiające się zmiany nie są spowodowane zakażeniem drobnoustrojami. Obumarła tkanka kostna oraz przylegający do niej szpik ulegają degeneracji. Dodatkowo kość nie może się prawidłowo regenerować, przez co nowa tkanka nie pełni prawidłowo swoich funkcji i jest bardzo podatna na deformacje. W zaawansowanych stadiach choroby kość księżycowata może ulec zapadnięciu, co wiąże się z upośledzeniem funkcji nadgarstka.
Jałowa martwica kości księżycowatej – przyczyny
Dokładne przyczyny choroby Kienbocka nie są jeszcze poznane. Jej wystąpienie jest jednak powiązane z zaburzeniami ukrwienia tkanki kostnej. Wśród czynników predysponujących do rozwoju choroby wymienia się:
- powtarzające się mikrourazy, będące efektem wykonywanej pracy lub intensywnej aktywności fizycznej,
- nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu żył i tętnic (np. obecność zakrzepu),
- urazy mechaniczne w obrębie ręki, nadgarstka lub przedramienia,
- anomalie w budowie anatomicznej nadgarstka,
- choroby ogólnoustrojowe, np. reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń układowy.
Choroba Kienbocka – objawy
Objawy martwicy kości księżycowatej są niespecyficzne, przez co może być ona mylona z innymi schorzeniami nadgarstka, szczególnie w początkowych stadiach. Symptomy zależą przede wszystkim od stopnia zaawansowania niedokrwienia. Początkowo o procesie chorobowym może świadczyć jedynie niewielki dyskomfort i ból o niewielkim nasileniu, pojawiający się przy poruszaniu nadgarstkiem.
Ból najczęściej zlokalizowany jest po grzbietowej stronie ręki. Początkowo obecny jest po aktywności lub wysiłku; w bardziej zaawansowanych stadiach choroby nawet w spoczynku.
Wyróżnia się cztery stopnie zaawansowania jałowej martwicy kości księżycowatej nadgarstka:
- I – niewielki ból nadgarstka, brak zmian strukturalnych w badaniach obrazowych,
- II – nieco silniejszy ból, któremu może towarzyszyć lekki obrzęk. Kształt kości księżycowatej nie ulega zmianie; dochodzi jednak do zmiany gęstości tkanki kostnej.
- III – sztywność nadgarstka, zapadnięcie kości księżycowatej. Zmiany są zauważalne w badaniach obrazowych.
- IV – wyraźne zmiany zwyrodnieniowe. Silny ból, odczuwany bez względu na ułożenie ręki. Dochodzi do ograniczenia ruchomości nadgarstka, utrudniającej, a nawet uniemożliwiającej normalne funkcjonowanie.
Rozpoznanie
Wystąpienie objawów mogących wskazywać na jałową martwicę kości jest wskazaniem do pilnej wizyty u ortopedy. W celu postawienia diagnozy konieczne jest wykonanie badań obrazowych. Podstawą rozpoznania choroby Kienbocka jest RTG, które pozwala uwidocznić kości nadgarstka i wykluczyć obecność złamań, skręceń lub innych uszkodzeń mogących objawiać się podobnymi dolegliwościami. Pozwala również na ocenę stopnia zaawansowania choroby.
W niektórych przypadkach diagnoza choroby Kienbocka wymaga wykonania dodatkowych, szczegółowych badań, takich jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa.
Choroba Kienbocka wymaga kompleksowego leczenia i współpracy specjalistów z zakresu ortopedii i fizjoterapii. Stosuje się zarówno farmakoterapię, jak i ćwiczenia oraz zabiegi mające na celu poprawę funkcjonalności kończyny oraz złagodzenie dolegliwości.
Jeśli choroba jest bardzo zaawansowana, a postępowanie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczne może być leczenie operacyjne.
Choroba Kienbocka jest schorzeniem, którego nie należy lekceważyć. Wczesna diagnoza i rozpoczęcie leczenia pozwalają uniknąć trwałej niesprawności. Vitabene to przychodnia ortopedyczna w Warszawie, w której dokonujemy szczegółowej diagnostyki i oferujemy kompleksowe leczenie. Dysponujemy niezbędną wiedzą i doświadczeniem, dzięki czemu nasi pacjenci mogą liczyć na kompleksową opiekę od pierwszej do ostatniej wizyty.
Bibliografia:
Lek. P. Brożek, Martwica jałowa kości – przyczyny, objawy, leczenie, Mp.pl, 24.03.2022, dost. 20.11.2023;
