Co to jest palec trzaskający – przyczyny i objawy

Złożona budowa anatomiczna rąk sprawia, że należą one do części ciała szczególnie narażonych na schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego. Dolegliwości te często są wynikiem stanu zapalnego rozwijającego się w następstwie stosunkowo drobnych, często niezauważalnych urazów. Jedną z chorób tego typu prawdopodobnie jest tzw. trzaskający palec, zwany też palcem strzelającym lub przeskakującym. Najczęściej dotyczy kciuka oraz palca wskazującego i środkowego. Dolegliwość ta powoduje ból i utrudnia wykonywanie precyzyjnych ruchów, a co za tym idzie – codzienne funkcjonowanie.

Palec trzaskający – co to za schorzenie?

Aby wyjaśnić, co to jest palec trzaskający (zwany też strzelającym lub przeskakującym), należy przybliżyć sposób, w jaki zbudowana jest ręka. W jej wnętrzu znajdują się liczne ścięgna, które biegną wzdłuż śródręcza i palców, łącząc kości z mięśniami odpowiedzialnymi za ich zginanie i prostowanie. Ścięgna z kolei otoczone są tzw. pochewkami ścięgnistymi – maziowo-włóknistymi strukturami z tkanki łącznej, które utrzymują je we właściwym miejscu oraz umożliwiają mu swobodne, płynne przesuwanie się przy każdym skurczu lub rozluźnieniu mięśni.

Zespół trzaskającego palca to zapalenie pochewki ścięgnistej zginacza palców. Stan zapalny powoduje jej obrzmienie, przez co ścięgno nie może się swobodnie przesuwać. W rezultacie zginanie i prostowanie dotkniętego schorzeniem palca staje się bardzo trudne lub wręcz niemożliwe, czemu towarzyszy ból spowodowany tarciem zakleszczonego ścięgna o pochewkę.

Objawy trzaskającego palca

W przypadku trzaskającego palca objawy schorzenia są dość charakterystyczne. Najczęściej obejmują:

• ból podczas próby wyprostowania lub zgięcia palca,
• wyraźnie odczuwalny oraz słyszalny trzask podczas poruszania palcem, powodowany przeskakiwaniem zakleszczonego ścięgna,
• ograniczenie ruchomości stawów w palcach oraz wrażenie ich zesztywnienia,
• obrzęk tkanek (często przypominający w dotyku niewielki guzek) i zaczerwienienie skóry w miejscu, w którym rozwija się stan zapalny.

Jeżeli po wystąpieniu pierwszych objawów palca trzaskającego nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie, dolegliwości bólowe nasilają się i obejmują coraz większy obszar. O ile początkowo ból towarzyszy przede wszystkim prostowaniu palca, z czasem może być odczuwalny również w spoczynku.

Upośledzenie ruchomości palca z czasem powoduje zmniejszenie siły mięśniowej, co jeszcze bardziej utrudnia posługiwanie się chorą ręką. To z kolei może stać się przyczyną powstawania przykurczów stawowych, które mogą nawet całkowicie uniemożliwić wykonywanie jakichkolwiek czynności chorą kończyną.

Przyczyny zespołu trzaskającego (strzelającego) palca

Przyczyny trzaskającego palca oraz mechanizm, na tle którego dochodzi do opisanej wyżej sytuacji, nadal nie są do końca poznane i wyjaśnione. Wyniki licznych badań sugerują jednak, że stan zapalny może rozwijać się na skutek licznych, powtarzających się mikrourazów oraz regularnego przeciążania zginaczy i prostowników palców. Tym, co może wskazywać na słuszność tej hipotezy, jest grupa ryzyka – trzaskające palce stosunkowo często występują u muzyków, jubilerów, malarzy, pracowników biurowych, osób zajmujących się rękodziełem i mechaników. Jest to problem pojawiający się najczęściej u osób, których zawód lub różne codzienne zajęcia wymagają wykonywania powtarzalnych i precyzyjnych ruchów dłoni i palców powodujących powstawanie drobnych uszkodzeń tkanek.

To jedna nie jedyne czynniki ryzyka. Trzaskający palec jest schorzeniem, które statystycznie częściej występuje u osób borykających się z cukrzycą, reumatoidalnym zapaleniem stawów, dną moczanową i zaburzeniami hormonalnymi (również wynikającymi z naturalnych procesów takich jak ciąża), a także u kobiet.

Palec trzaskający – leczenie

W przypadku schorzenia, jakim jest palec trzaskający, leczenie może być zachowawcze lub operacyjne. W początkowych stadiach choroby specjaliści zalecają najczęściej ograniczenie ruchomości palca oraz odciążenie go za pomocą specjalnej ortezy. Chroni to objęte stanem zapalnym tkanki przed dalszym podrażnianiem, tworząc warunki sprzyjające ich regeneracji.

Jeżeli mimo tego dolegliwości nie ustąpią, można leczyć palec trzaskający farmakologicznie. Najczęściej podaje się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwobrzękowe; dobre rezultaty daje także podawanie kortykosteroidów wraz z lekiem znieczulającym (np. lidokainą) w postaci zastrzyków wprost do pochewki ścięgna.

Jeżeli postępowanie zachowawcze nie przynosi efektów, rozwiązaniem jest zabieg – palec trzaskający można całkowicie wyleczyć operacyjnie. Procedura jest nieskomplikowana i polega na rozciągnięciu lub przecięciu więzadła w celu uwolnienia zakleszczonego ścięgna. W przypadku zabiegów wykonywanych w gabinecie Vitabene rekonwalescencja trwa zazwyczaj nie dłużej niż 10-14 dni, a pacjenci szybko wracają do pełnej sprawności.

Bibliografia:

1. dr n. med. K.Klupiński, Palec strzelający – przyczyny, objawy, leczenie, Fizjoplaner.pl, 8.04.2019, dost. 21.08.2022
2. A. Kisała, Problemy dotyczące rąk u chorych na cukrzycę, s. 97, Via Medica Journals, 5.09.2012, dost. 20.08.2022
3. dr hab. med. J. Sułko, Zapalenie pochewek ścięgnistych, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 20.03.2017, dost. 20.08.2022

4. J. Seremak, Palec trzaskający – przyczyny, objawy, leczenie, znajdzgabinet.pl, 14.08.2019, dost. 20.08.2022