Cystostomia, czyli przetoka pęcherza, to zabieg polegający na wytworzeniu sztucznego kanału łączącego pęcherz moczowy ze skórą, umożliwiający swobodny odpływ moczu. Jest stosowana głównie u pacjentów z przewlekłymi problemami urologicznymi, gdy inne metody leczenia zawodzą. Regularna wymiana cewnika w cystostomii jest kluczowa dla zapobiegania infekcjom i utrzymania prawidłowej funkcji układu moczowego. Zaleca się, aby cewnik był zmieniany co 4-6 tygodni. Ostateczna częstotliwość wymiany cewnika jest zawsze ustalana z lekarzem prowadzącym. Jakie jeszcze wymieniamy wskazania do cystostomii? Jak przebiega sam zabieg? Jaka pielęgnacja (już w domu pacjenta) jest niezbędna po założeniu cewnika? Odpowiedź poniżej!
Co to jest cystostomia?
Jak już wspomnieliśmy we wstępie do artykułu cystostomia, to procedura medyczna polegająca na wytworzeniu sztucznego połączenia między pęcherzem moczowym a skórą, umożliwiającego bezpośredni odpływ moczu. Jest to zabieg wykonywany najczęściej u pacjentów, którzy mają przewlekłe problemy z oddawaniem moczu, spowodowane przez uszkodzenie nerwów kontrolujących pęcherz, blokady cewki moczowej, czy ciężkie zapalenie pęcherza moczowego. Przez otwór (stomię) wprowadzany jest cewnik, który odprowadza mocz do specjalnego zbiornika. Cystostomia stosowana jest zarówno w leczeniu długofalowym, jak i doraźnie np. po przebytych operacjach.
Główne wskazania do cystostomii
Głównym wskazaniem do cystostomii są problemy z oddawaniem moczu. Cystostomia jest zazwyczaj zalecana, gdy inne metody leczenia, farmakoterapia, są nieskuteczne lub niewykonalne. Zabieg ten może znacznie poprawić jakość życia pacjentów z przewlekłymi schorzeniami urologicznymi, umożliwiając im normalne funkcjonowanie i zmniejszając ryzyko infekcji dróg moczowych.
Drugim ważnym wskazaniem do cystostomii jest konieczność długotrwałego cewnikowania. Dotyczy to często pacjentów z uszkodzeniem rdzenia kręgowego, urazami neurologicznymi, czy przewlekłymi chorobami, które uniemożliwiają kontrolę nad funkcjami pęcherza. W takich przypadkach cewnikowanie przez powłoki brzuszne jest bardziej komfortowe i bezpieczne niż cewnikowanie przezcewkowe, ponieważ zmniejsza ryzyko infekcji dróg moczowych i urazów cewki moczowej.
Cystostomię stosuje się również w sytuacji, gdy pojawia się potrzeba monitorowania ilości i jakości moczu u pacjentów w stanach krytycznych, takich jak niewydolność nerek, ciężkie infekcje, czy po poważnych operacjach. Cystostomia umożliwia precyzyjną kontrolę diurezy i ułatwia zbieranie próbek moczu do badań laboratoryjnych, co jest kluczowe w ocenie funkcji nerek i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Procedura ta jest również stosowana w przypadkach, gdy konieczne jest odciążenie pęcherza, np. przy leczeniu przetok pęcherzowo-pochwowych lub w kontekście niektórych nowotworów urologicznych.
Przeciwwskazania do cystostomii
Cystostomia, mimo że jest skuteczną metodą leczenia wielu problemów urologicznych, nie jest odpowiednia dla wszystkich pacjentów. Istnieje kilka przeciwwskazań do wykonania tego zabiegu, które muszą być dokładnie rozważone przed podjęciem decyzji o jego przeprowadzeniu. Pierwszym i najważniejszym przeciwwskazaniem jest obecność aktywnej infekcji w miejscu planowanego nacięcia lub w samym pęcherzu moczowym. W takich przypadkach ryzyko rozprzestrzenienia się infekcji jest znacznie zwiększone, co może prowadzić do poważnych powikłań. Ponadto pacjenci z ciężkimi zaburzeniami krzepnięcia krwi, którzy są narażeni na nadmierne krwawienie, mogą nie być odpowiednimi kandydatami do cystostomii, chyba że ich stan zostanie odpowiednio zdiagnozowany i leczony przed zabiegiem.
Kolejnym przeciwwskazaniem do wykonania cystostomii jest obecność dużych guzów w pęcherzu moczowym lub okolicznych strukturach, które mogą utrudniać bezpieczne przeprowadzenie zabiegu. Pacjenci z rozległymi zrostami po wcześniejszych operacjach brzucha również mogą być trudnymi kandydatami do tego typu zabiegu, ponieważ istnieje ryzyko uszkodzenia innych narządów. Co więcej, pacjenci, którzy mają schorzenia neurologiczne powodujące trudności w utrzymaniu prawidłowej higieny cewnika, mogą nie być w stanie samodzielnie dbać o miejsce jego wprowadzenia, co zwiększa ryzyko infekcji i innych komplikacji. W każdym przypadku decyzja o wykonaniu cystostomii powinna być dokładnie przemyślana przez lekarza i dostosowana do indywidualnych potrzeb oraz stanu zdrowia pacjenta.
Jak przebiega zabieg wykonania cystostomii?
Zabieg poprzedzony jest dokładnymi badaniami i oceną stanu zdrowia pacjenta. Przed zabiegiem podawane jest znieczulenie miejscowe lub ogólne. Rodzaj znieczulenia zależny jest od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz stopnia skomplikowania zabiegu. Pacjent leży na plecach. Obszar brzucha wokół pępka jest dokładnie oczyszczony i zdezynfekowany. Następnie chirurg wykonuje niewielkie nacięcie w dolnej części brzucha, nad spojeniem łonowym. Przez to nacięcie wprowadza się trokar, czyli specjalne narzędzie chirurgiczne, które umożliwia bezpieczne wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowego. Pod kontrolą ultrasonografii lub cystoskopii, trokar przechodzi przez ścianę pęcherza, tworząc kanał, którym zostanie wprowadzony cewnik.
Po wprowadzeniu cewnika do pęcherza moczowego, jego balon na końcu jest napełniany wodą sterylną, co utrzymuje cewnik na miejscu i zapobiega jego przypadkowemu wysunięciu się. Następnie cewnik jest przymocowywany do skóry pacjenta za pomocą specjalnych plastrów lub szwów. Cewnik ten jest połączony z workiem na mocz, który zbiera wydalany przez pęcherz mocz. Po zakończeniu zabiegu pacjent zostaje przeniesiony do sali pooperacyjnej, gdzie jego stan jest monitorowany. Zazwyczaj pacjenci mogą wrócić do domu tego samego dnia lub po krótkiej hospitalizacji, w zależności od ich ogólnego stanu zdrowia i reakcji na zabieg. Pielęgnacja miejsca wprowadzenia cewnika oraz regularne wizyty kontrolne u lekarza są niezbędne, aby zapobiec infekcjom i zapewnić prawidłowe funkcjonowanie cystostomii.
Wymiana cewnika – jak przebiega?
Jest to krótka procedura, która trwa najczęściej około 10-15 minut. Przed samym zabiegiem należy opróżnić pęcherz moczowy. Następnie podaje się środek do znieczulenia cewki moczowej i wprowadza cystoskop. Lekarz z użyciem specjalnego narzędzia chwyta cewnik i usuwając go z dróg moczowych poprzez cewkę.
Odpowiednia pielęgnacja po zabiegu cystostomii
Pielęgnacja po założeniu cewnika jest kluczowa dla zapobiegania infekcjom i utrzymania prawidłowej funkcji układu moczowego. Wymaga regularnego mycia okolicy wokół cewnika czystą wodą i łagodnym mydłem, dokładnego osuszania oraz unikania zanieczyszczenia miejsca wkłucia. Należy regularnie sprawdzać, czy cewnik jest prawidłowo założony i czy nie występują oznaki infekcji, takie jak zaczerwienienie, obrzęk, ból lub wyciek z okolicy cewnika. Worek na mocz powinien być opróżniany regularnie, co najmniej co 8 godzin, aby zapobiec cofaniu się moczu do pęcherza, co może prowadzić do infekcji. Wymiana cewnika powinna być przeprowadzana zgodnie z zaleceniami lekarza, zazwyczaj co 4-6 tygodni. Pacjent powinien również unikać gwałtownych ruchów i nosić luźną odzież, aby zminimalizować ryzyko przypadkowego wysunięcia się cewnika.
Źródła:
Cystostomia (nadłonowa) – wskazania, powikłania, wymiana cewnika
