U noworodków i niemowląt stawy są delikatne i niestabilne. Wynika to z fizjologicznej niedojrzałości tworzących je struktur. Dotyczy to również stawów biodrowych, które stabilizują się i dojrzewają w pierwszym roku życia dziecka. U około 4% niemowląt w Polsce obserwowany jest jednak specyficzny niedorozwój bioder, znany jako dysplazja stawu biodrowego. Na czym polega ten problem i jak się go diagnozuje?
Spis treści
Czym jest dysplazja stawu biodrowego?
Mianem dysplazji stawu biodrowego u dzieci określany jest stan niedostatecznego rozwoju struktur tworzących ów staw. Najczęściej nieprawidłowo rozwijają się elementy tworzące panewkę, przez co jest ona zbyt płytka, a jej brzegi – zbyt strome. Skutkiem takiego stanu rzeczy stopniowe zwiększanie się siły oraz napięcia mięśni powoduje trwałe wysunięcie głowy kości udowej poza staw, a w efekcie – jego trwałe zwichnięcie.
Dysplazja stawu biodrowego to problem, który częściej dotyka dziewczynek oraz dzieci, których rodzice lub rodzeństwo również borykali się z dysplazją. Zwiększenie ryzyka jego wystąpienia powoduje również poród pośladkowy.
Dysplazja stawu biodrowego – objawy
Objawy dysplazji stawu biodrowego u dzieci to przede wszystkim:
- niestabilność stawu biodrowego – kość biodrowa przesuwa się poza granice panewki stawu. Charakterystyczne „przeskakiwanie” można zauważyć już w pierwszych tygodniach życia dziecka. Wykrywane jest najczęściej podczas badania lekarskiego, choć w niektórych przypadkach bywa obserwowane nawet w trakcie normalnej pielęgnacji noworodka,
- u niemowląt powyżej 1. miesiąca życia zauważalne staje się ograniczenie odwiedzenia nóg w biodrach, czyli problemy z ich odchyleniem na boki.
Co ważne, dysplazja stawu biodrowego u dzieci nie powoduje żadnych dolegliwości bólowych. Również badanie bioder przeprowadzane u noworodków i niemowląt jest zupełnie bezbolesne. Najczęściej dolegliwość ta dotyczy jednego stawu biodrowego, choć zdarzają się przypadki dysplazji dwustronnej.
Dysplazja stawu biodrowego zazwyczaj wykrywana jest przez lekarza na oddziale noworodkowym lub podczas jednej z wizyt profilaktycznych w ciągu pierwszych miesięcy życia.
Jak rozpoznać dysplazję?
W przypadku dysplazji stawu biodrowego rozpoznanie najczęściej stawiane jest podczas badania lekarskiego. Jeśli dysfunkcja jest znaczna, może być zauważona już na oddziale noworodkowym.
Zdarza się jednak, że objawy mogą być bardzo subtelne, a przez to zauważalne dopiero po dłuższej obserwacji dziecka. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku obustronnej dysplazji stawu biodrowego; zaburzenie funkcjonowania obydwu stawów sprawia, że wyglądają one na symetryczne, co może znacznie utrudniać obserwację. Dlatego rodzice powinni uważnie przyglądać się dziecku, a w przypadku zaobserwowania niepokojących symptomów (takich jak „przeskakiwanie” w biodrze lub częstsze poruszanie jedną nogą) bezzwłocznie udać się do lekarza. Dysfunkcja może nasilać się bowiem w miarę rozwoju dziecka, przez co można ją zaobserwować dopiero po kilku tygodniach lub miesiącach po urodzeniu.
Badaniami pozwalającymi wykryć dysplazję stawu biodrowego jest USG oraz testy ortopedyczne (Barlowa i Ortolaniego, ujawniające objawy przeskakiwania i wyważania bioder). Oprócz USG stawów biodrowych u dzieci, konieczne może być również wykonanie zdjęcia RTG stawów (zwłaszcza u niemowląt powyżej czwartego miesiąca życia). Na ich podstawie specjalista może postawić ostateczną diagnozę oraz ocenić rodzaj i stopień zaawansowania dysplazji stawu biodrowego u dziecka.
Jak wygląda dysplazja stawu biodrowego u niemowląt?
Stopień zaawansowania problemu określany jest przy pomocy tzw. skali Grafa. Wyróżnia się w niej następujące rodzaje i stopnie dysplazji stawu biodrowego u niemowląt:
- I – staw prawidłowo zbudowany,
- II A – stawy biodrowe niedojrzałe – stan ten jest fizjologiczny u dzieci do 12. tygodnia życia,
- II B – staw biodrowy dysplastyczny, głowa gości udowej nie wysuwa się poza panewkę,
- II C – staw biodrowy dysplastyczny krytyczny,
- II D – staw biodrowy jest niestabilny – głowa kości udowej wysuwa się poza obręb panewki,
- III – podwichnięty staw biodrowy,
- IV – zwichnięty staw biodrowy.
Czym grozi dysplazja stawu biodrowego?
Wcześnie rozpoznana dysplazja stawu biodrowego u niemowlaka może być z powodzeniem leczona metodami nieoperacyjnymi. Im później wykryty zostanie problem, tym leczenie jest trudniejsze, a rokowania – gorsze.
Brak odpowiedniej terapii lub zbyt późne jej podjęcie może sprawić, że dziecko będzie utykało; częstym powikłaniem jest tzw. kaczy chód oraz trudności w odwodzeniu nogi. W dodatku staw dotknięty dysplazją jest niestabilny, co skutkuje zwiększoną podatnością na jego zwichnięcia i występowanie dolegliwości bólowych ujawniających się nawet po wielu latach.
Dlatego tak ważna jest świadomość rodziców na temat badań profilaktycznych. Dlatego zapraszamy na USG bioder niemowląt oraz konsultację ze specjalistami w dziedzinie ortopedii w przychodni Vitabene. Zachęcamy do wizyty szczególnie rodziców niemowląt będących w grupie zwiększonego ryzyka. Dysplazji stawów biodrowych u dzieci nie można zapobiegać, jednak wczesne wykrycie problemu pozwala na szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia, a co za tym idzie – prawidłowy rozwój dziecka bez dolegliwości.
Bibliografia:
- Dr hab. med. J. Sułko, Dysplazja stawu biodrowego u dzieci, Mp.pl, 05.03.2013, dost. 27.03.2023
- M. Okoński, P. Jakubowski, Rozwojowa dysplazja stawu biodrowego niemowląt i dzieci starszych, Forum Pediatrii Praktycznej, 29.10.2019, dost. 27.03.2023
-
Książek-Czekaj, M. Wiecheć, K. Bąbik, Dysplazja stawu biodrowego – część 2, Praktyczna fizjoterapia & rehabilitacja, 11.02.2019, dost. 27.03.2023
