Leczenie ran w cukrzycy to spore wyzwanie

Największym problemem w przebiegu cukrzycy są skutki uboczne podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Nie tylko zmniejszają one oczekiwaną długość życia pacjenta, ale i mają bardzo negatywny wpływ na jego jakość. Zauważalne jest to między innymi u osób, które borykają się z problemem trudno lub w ogóle niegojących się ran przy cukrzycy. Jest to częste powikłanie, będące dużym wyzwaniem w procesie leczenia.

Cukrzyca a powstawanie i gojenie ran

Cukrzyca a gojenie ran – to zagadnienie, które od lat jest przedmiotem wielu badań. Regularnie powstają nowe terapie oraz leki stosowane podczas leczenia ran u diabetyków. Jest ono bowiem o wiele trudniejsze niż u osób, które nie mają problemów z glikemią.

Dlaczego w cukrzycy nie goją się rany? Choroba ta wpływa bowiem na szereg procesów metabolicznych. Podwyższone stężenie glukozy we krwi powoduje problemy z prawidłowym funkcjonowaniem układu krwionośnego oraz nerwowego. Należą do nich przede wszystkim:

• Uszkodzenia naczyń włosowatych odżywiających skórę i tkankę podskórną, które w rezultacie są gorzej ukrwione i trudniej się goją,
• Niedokrwiona skóra staje się sucha oraz cienka, a w rezultacie bardziej podatna na zranienia i otarcia,
• Neuropatia – uszkodzenie nerwów czuciowych, przez które wielu chorych nie czuje drobnych urazów. To z kolei sprawia, że wielu z nich mogą nie zauważyć, a co za tym idzie – odpowiednio zaopatrzyć,
• Upośledzenie odpowiedzi immunologicznej – na skutek przewlekłej hiperglikemii białe krwinki nie działają tak efektywnie, jak u osoby zdrowej, przez co zwalczanie zakażeń i drobnoustrojów staje się trudniejsze.

Dlaczego osoby z cukrzycą muszą bardzo uważać i pielęgnować rany?

Utrudnione gojenie się ran w cukrzycy to kwestia, której nie wolno bagatelizować. Gdy organizm nie może dostatecznie efektywnie walczyć z infekcjami, może dojść do sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu, takich jak ogólnoustrojowe zakażenia. Trudno gojące się rany na nogach w cukrzycy to także najczęstsza przyczyna amputacji kończyn dolnych. Dlaczego? Powodem jest tzw. zespół stopy cukrzycowej.

„Stopa cukrzycowa” to jedno z najpoważniejszych, a jednocześnie stosunkowo częstych powikłań cukrzycy. Rany na nogach i owrzodzenia nie goją się, prowadząc do postępującej martwicy tkanek położonych głębiej.

Przyczyną nie są wyłącznie poważne zranienia. W przypadku cukrzycy rany tak niewielkie jak drobne otarcie spowodowane np. obtarciem stopy przez but lub szew od skarpetek mogą spowodować naprawdę poważny problem.

Również gojenie ran pooperacyjnych w cukrzycy jest znacznie utrudnione, a także obarczone znacznie większym ryzykiem rozwoju zakażenia. To może prowadzić do poważnych komplikacji nawet przy niewielkich zabiegach, takich jak usuwanie wrośniętych paznokci czy wyrywanie zębów.

Z tego powodu borykając się z nadmierną glikemią trzeba zadbać o profilaktykę. Przestrzeganie zaleceń diabetologa jest absolutną podstawą. Należy też zwrócić uwagę na takie nawyki jak:

• Noszenie odpowiedniego obuwia – należy unikać butów i skarpet, które mogą powodować otarcia lub odparzenia;
• Dbałość o higienę stóp – podczas kąpieli warto je dokładnie obejrzeć, by szybko zauważyć ewentualne skaleczenia. Należy też stosować preparaty nawilżające, które wzmocnią i wspomogą regenerację skóry, a także unikać agresywnych peelingów,
• Unikanie gorących kąpieli i moczenia stóp w ciepłej wodzie – zaburzone odczuwanie temperatury w przebiegu cukrzycy może prowadzić do oparzeń;
• Regularne wizyty w gabinecie podologicznym – pozwala to nie tylko zadbać o obecne na stopach zmiany, ale także nauczyć się zasad prawidłowej pielęgnacji w domu.

Leczenie ran u osób z cukrzycą

Zakażeniu rany w cukrzycy można zapobiec, o ile szybko wdroży się odpowiednie leczenie. W tym celu konieczne jest ustalenie, czy rana ma charakter ostry, czy przewlekły (owrzodzenie).

Standardem postępowania mającym na celu wspomaganie gojenia się ran w cukrzycy jest tzw. TIME. Skrót ten oznacza:

• T – tissue debridement – oczyszczanie rany z tkanek martwiczych, wysięków czy włókników, celem odsłonięcia tkanek zdrowych.
• I – Infection and inflammation control – kontrola cech zakażenia dzięki częstej zmianie opatrunków oraz stosowaniu środków antyseptycznych.
• M – Moisture balance – ochrona okolic rany przed wysuszeniem i maceracją, a także utrzymanie wilgotności sprzyjającej regulacji procesu gojenia.
• E – Edges – działania pielęgnacyjne i lecznicze stymulujące gojenie się i tworzenie nowego naskórka, zaczynające się od brzegów rany.

Na leczenie przewlekłych ran w przebiegu stopy cukrzycowej w gabinecie Vitabene składa się również stosowanie odpowiednich leków, a w przypadku zakażeń – antybiotyków. Jeśli jest to konieczne, przeprowadzane są zabiegi chirurgiczne, mające na celu oczyszczenie oraz zaopatrzenie ran.

Uzupełnieniem leczenia są także zabiegi przeprowadzane przez podologów, w tym usuwanie zrogowaceń, odcisków oraz modzeli.

Bibliografia:

1. B. Mrozikiewicz-Rakowska, M. Mieczkowski, Leczenie ran w cukrzycy – wskazówki w praktyce lekarza POZ, Lekarz POZ nr 2/1017
2. Red. B. Mrozikiewicz-Rakowska, Organizacja opieki nad chorymi z zespołem stopy curzycowej. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran, Leczenie Ran 2015;12(3):84-87

3. Diabetologia Praktyczna. Zalecenie postępowania u chorych na cukrzycę. Publikacja Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. 6(1)/2020, 18