Zapalenie kaletki maziowej wyrostka łokciowego jest najczęściej konsekwencją regularnych mikrourazów w obrębie stawu łokciowego. Choroba ta jest potocznie nazywana „łokciem studenta” ze względu na fakt, iż najczęściej borykają się z nią osoby, które często przyjmują pozycję siedzącą z oparciem się na łokciach. Powtarzający się nacisk, jaki jest wówczas wywierany na kaletkę maziową, może prowadzić do rozwoju stanu zapalnego. Leczenie „łokcia studenta” jest przede wszystkim objawowe; w rzadkich przypadkach konieczna jest interwencja chirurga.
Co to jest łokieć studenta?
Kaletka maziowa wyrostka łokciowego to wypełniona płynem przestrzeń, zlokalizowana w tylnej części stawu łokciowego. Jej zadaniem jest amortyzacja struktur tworzących staw.
Powtarzające się mikrourazy w obrębie kaletki mogą być przyczyną rozwoju miejscowego stanu zapalnego. W efekcie dochodzi do nadprodukcji płynu w jej wnętrzu, a otaczające kaletkę tkanki stają się bolesne i zaczerwienione.
W zależności od dokładnej przyczyny, wyróżnia się jałowe oraz infekcyjne zapalenie kaletki maziowej wyrostka łokciowego. Te ostatnie są skutkiem zakażenia bakteryjnego, do którego może dojść na skutek urazu z przerwaniem ciągłości skóry. Z kolei zapalenia jałowe są konsekwencją ucisku, urazu lub powtarzających się przeciążeń i mikrourazów w tej okolicy. W niektórych przypadkach podłożem mogą być również schorzenia reumatologiczne, takie jak łuszczycowe zapalenie stawów czy reumatoidalne zapalenie stawów, bądź metaboliczne, np. cukrzyca lub dna moczanowa.
Łokieć studenta – objawy
Charakterystycznymi objawami „łokcia studenta” jest miejscowy obrzęk oraz zaczerwienienie tkanek w tylnej części łokcia. Obrzęk spowodowany jest nadmiarem płynu gromadzącego się w kaletce stawowej. Może mieć postać równomiernej, spoistej opuchlizny lub wyraźnie wyczuwalnej, miękkiej „kulki” o średnicy nawet kilku centymetrów.
W większości przypadków dolegliwościom tym towarzyszy ostry, piekący ból, który szczególnie nasila się podczas podpierania się na łokciu. Zdarza się również, że obrzęk powoduje niewielkie ograniczenie ruchomości stawu, zarówno w trakcie prostowania, jak i zginania kończyny. Podobnie jak w przypadku innych stanów zapalnych, „łokciowi studenta” może towarzyszyć podwyższona temperatura ciała.
Objawy zapalenia kaletki maziowej wyrostka łokciowego rozwijają się w różnym tempie – u niektórych osób nasilają się na przestrzeni kilku dni lub tygodni, ale zdarza się również, że pojawiają się nagle, w ciągu jednego dnia, a nawet kilku godzin.
Diagnostyka i leczenie
W przypadku pojawienia się charakterystycznego zgrubienia w okolicy łokcia, należy koniecznie skonsultować się z ortopedą – również wtedy, gdy nie występują dolegliwości bólowe. Jeśli objawy wystąpią nagle bądź ich nasilenie jest bardzo duże, zalecana jest konsultacja w ramach ostrego dyżuru. Jeśli przebieg choroby jest łagodniejszy, warto udać się do poradni ortopedycznej.
Podstawa rozpoznania „łokcia studenta” to badanie kliniczne zmienionego chorobowo obszaru. W niektórych przypadkach diagnostyka poszerzana jest o badania obrazowe stawu (RTG lub USG), jak również nakłucie kaletki stawowej oraz pobranie próbki płynu do badań laboratoryjnych. Istotny jest także wywiad, pozwalający znaleźć dokładną przyczynę „łokcia studenta”.
Leczenie ma na celu przede wszystkim wyciszenie stanu zapalnego. Jeśli jego przyczyną są mikrourazy lub inne uszkodzenia mechaniczne tej okolicy, wdraża się postępowanie objawowe. Zalecane jest oszczędzanie łokcia, stosowanie zimnych okładów oraz leków o działaniu przeciwzapalnym. Jeśli przyczyną choroby jest infekcja, włącza się dodatkowo doustne antybiotyki.
U pacjentów borykających się z chorobami reumatologicznymi lub metabolicznymi konieczna jest również weryfikacja leczenia podstawowego schorzenia.
Zdarza się, że leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanego efektu; u niektórych pacjentów problem wykazuje tendencje do nawracania. W takich przypadkach konieczne mogą być metody inwazyjne, takie jak podawanie leków przeciwzapalnych w formie zastrzyków bezpośrednio do kaletki stawu. Znacznie rzadziej wykonuje się zabiegi chirurgicznego wycięcia kaletki.
Rokowania w przypadku „łokcia studenta” są zazwyczaj bardzo dobre. W większości przypadków wystarczające jest leczenie objawowe, a problem nie nawraca. Nie należy go jednak bagatelizować; skuteczność leczenia zależy bowiem w dużej mierze od tego, ile trwa zapalenie kaletki łokciowej. Osoby znajdujące się w grupie podwyższonego ryzyka powinny zadbać również o profilaktykę, polegającą przede wszystkim na unikaniu urazów, długotrwałego ucisku czy regularnego opierania się na łokciach. Z kolei ewentualne rany i otarcia w okolicy łokcia muszą być odpowiednio zaopatrywane i utrzymywane w czystości.
Nie należy liczyć na to, że zapalenie kaletki samo przejdzie. W przypadku wystąpienia pierwszych objawów choroby konieczna jest pilna wizyta u specjalisty. Zapraszamy do konsultacji z ortopedami w Vitabene – przychodni ortopedycznej w Warszawie. Oferujemy szeroki zakres metod diagnostycznych oraz skuteczne, nowoczesne metody leczenia „łokcia studenta”.
Bibliografia:
- K. Stępień, Zapalenie kaletki wyrostka łokciowego, Mp.pl, 9.06.2023, dost. 20.11.2023;
- Mgr K. Kumor, Łokieć studenta – zapalenie kaletki maziowej wyrostka łokciowego, Fizjoplaner, 21.01.2019, dost. 20.11.2023;
