Odleżyny to poważne uszkodzenia skóry i tkanek podskórnych, które powstają w wyniku długotrwałego ucisku na określone partie ciała. Najczęściej występują u osób unieruchomionych, leżących przez długi czas w jednej pozycji, co prowadzi do niedotlenienia tkanek i ich martwicy. Mogą rozwijać się stopniowo, od niewielkich zaczerwienień, aż po głębokie rany sięgające mięśni, a nawet kości. W tym artykule przybliżymy rodzaje odleżyn oraz sposoby ich zapobiegania, aby pomóc w skutecznej pielęgnacji i ochronie skóry osób narażonych na ich rozwój.
Temat odleżyn poruszaliśmy już wcześniej, ponieważ w Vitabene aktywnie pomagamy w ich leczeniu i profilaktyce. Wiemy, jak poważnym problemem mogą być te zmiany skórne i jak istotna jest odpowiednia opieka, aby im zapobiegać lub skutecznie je leczyć. Zachęcamy do przeczytania naszego wcześniejszego artykułu, w którym szczegółowo opisujemy metody terapii odleżyn: Leczenie odleżyn – sprawdź naszą ofertę.
Dziś chcemy kontynuować ten temat, skupiając się na rodzajach odleżyn i ich klasyfikacji. Zrozumienie, jak powstają i jak różnią się między sobą, pozwala lepiej dopasować odpowiednie metody profilaktyki oraz leczenia.
Co to jest odleżyna?
Tak jak wspomnieliśmy we wstępie – odleżyna to miejscowe uszkodzenie skóry i głębiej położonych tkanek, które powstaje na skutek długotrwałego ucisku, tarcia lub sił ścinających działających na określony obszar ciała. Najczęściej dotyka osób leżących lub unieruchomionych, które przez dłuższy czas przebywają w jednej pozycji. Brak odpowiedniego przepływu krwi w miejscach ucisku prowadzi do niedotlenienia tkanek, ich martwicy i powstawania bolesnych ran.
Odleżyny rozwijają się stopniowo, a ich przebieg może być łagodny (zaczerwienienie skóry) lub zaawansowany, prowadząc do poważnych ran sięgających aż do kości. Bardzo ważną rolę w ich leczeniu odgrywa profilaktyka, zmiana pozycji ciała pacjenta oraz odpowiednia pielęgnacja skóry.
Gdzie najczęściej powstają odleżyny?
Odleżyny pojawiają się w miejscach, gdzie skóra jest szczególnie narażona na długotrwały ucisk, czyli tam, gdzie leży bezpośrednio nad wystającymi strukturami kostnymi. W tych obszarach nacisk na tkanki jest największy, a krążenie krwi jest zaburzone, co sprzyja powstawaniu zmian martwiczych.
Najczęściej odleżyny rozwijają się w następujących miejscach:
- Kość krzyżowa i pośladki – to jeden z najczęstszych obszarów, zwłaszcza u osób stale leżących na plecach. Skóra w tej okolicy jest podatna na odparzenia i podrażnienia, a dodatkowo kontakt z wilgocią (np. u osób nietrzymających moczu) przyspiesza rozwój zmian skórnych.
- Pięty – pacjenci leżący przez dłuższy czas w jednej pozycji często mają pięty stale dociśnięte do podłoża. Brak ruchu i tarcie o pościel mogą prowadzić do powstawania pęcherzy, nadżerek, a w zaawansowanych przypadkach – głębokich ran martwiczych.
- Łopatki – szczególnie narażone u osób bardzo szczupłych, które mają cienką warstwę tkanki tłuszczowej. W wyniku długotrwałego leżenia mogą pojawić się zaczerwienienia, otarcia i uszkodzenia skóry.
- Łokcie – choć odleżyny w tym miejscu są rzadsze, mogą wystąpić u pacjentów, którzy często opierają się na łokciach lub spędzają długi czas w pozycji półleżącej. Skóra w tej okolicy jest cienka i podatna na urazy.
- Potylica – dotyczy głównie pacjentów całkowicie unieruchomionych. W tej okolicy skóra jest delikatna, a tarcie o poduszkę lub materac może prowadzić do powstawania drobnych otarć, które stopniowo przekształcają się w odleżyny.
Dlaczego nie można bagatelizować odleżyn?
W leczeniu odleżyn liczy się czas. Im szybciej zostaną podjęte działania zapobiegawcze i lecznicze, tym większa szansa na skuteczną regenerację skóry oraz uniknięcie poważnych powikłań, takich jak infekcje, martwica czy zakażenia ogólnoustrojowe. Warto tu zaznaczyć, że wczesne stadium odleżyn jest odwracalne. Niestety, zaawansowane zmiany mogą wymagać długotrwałego leczenia, interwencji chirurgicznych, a nawet hospitalizacji.
Profilaktyka przeciwodleżynowa – jak zapobiegać powstawaniu odleżyn?
Zapobieganie odleżynom jest priorytetowe, zwłaszcza u pacjentów długotrwale unieruchomionych. Profilaktyka przeciwodleżynowa polega na kompleksowym podejściu, które obejmuje regularną zmianę pozycji ciała, stosowanie specjalistycznych akcesoriów medycznych oraz odpowiednią pielęgnację skóry.
Podstawowym działaniem jest zmniejszenie nacisku na newralgiczne punkty ciała. Należy regularnie zmieniać pozycję chorego – co najmniej co 2–3 godziny w przypadku pacjentów leżących oraz co 1 godzinę w przypadku osób siedzących. Przydatne jest również stosowanie materacy i poduszek przeciwodleżynowych, które pomagają równomiernie rozłożyć nacisk i poprawiają komfort pacjenta. Materace zmiennociśnieniowe redukują długotrwały ucisk na skórę, co znacznie obniża ryzyko powstawania odleżyn.
Nie bez znaczenia jest również odpowiednia pielęgnacja skóry. Skóra powinna być utrzymywana w czystości i suchości, aby zapobiec maceracji i podrażnieniom. Wskazane jest stosowanie specjalistycznych preparatów natłuszczających i ochronnych, które wzmacniają barierę skórną i redukują ryzyko powstawania ran. Warto także zadbać o dobrą dietę, bogatą w białko, witaminy (szczególnie A, C i E) oraz minerały, które wspierają regenerację tkanek i wzmacniają skórę.
Co stosować na odleżyny?
Leczenie odleżyn zależy od stopnia ich zaawansowania oraz ogólnego stanu pacjenta. W początkowych stadiach stosuje się specjalistyczne kremy, maści i opatrunki, które wspierają regenerację skóry i zapobiegają pogłębianiu się zmian. Szczególnie skuteczne są preparaty zawierające pantenol, alantoinę, cynk, srebro koloidalne oraz kwasy tłuszczowe, które działają łagodząco, nawilżająco i przeciwzapalnie.
Zaawansowane odleżyny – konieczność specjalistycznej terapii
Gdy odleżyna osiąga bardziej zaawansowane stadium, konieczne jest zastosowanie opatrunków hydrożelowych, hydrokoloidowych lub piankowych, które wspomagają proces gojenia i chronią ranę przed zakażeniem. Ich zadaniem jest utrzymanie optymalnego środowiska wilgotnego, które przyspiesza regenerację tkanek. W przypadku infekcji lekarz może zalecić antybiotykoterapię miejscową lub ogólnoustrojową, aby ograniczyć rozwój bakterii i uniknąć poważnych powikłań.
W najcięższych przypadkach, gdy odleżyna sięga głębokich warstw tkanek, ścięgien lub nawet kości, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Polega ona na usunięciu martwiczych tkanek oraz odbudowie ubytku. Coraz częściej stosuje się również nowoczesne metody, takie jak terapia podciśnieniowa (NPWT), która pobudza mikrokrążenie, redukuje wysięk i przyspiesza gojenie ran. Dzięki kompleksowemu podejściu możliwe jest skuteczne leczenie odleżyn i zapobieganie ich dalszym powikłaniom.
Skuteczne leczenie odleżyn w Vitabene
Leczenie odleżyn wymaga indywidualnego podejścia i skutecznych metod. Vacuterapia, czyli terapia podciśnieniowa, sprawdza się przy niewielkich odleżynach, jednak nie zawsze jest możliwa do zastosowania. W przypadku odleżyn z martwicą najskuteczniejszą metodą jest chirurgiczne wycięcie martwych tkanek, które przyspiesza gojenie i pozwala uniknąć powikłań.
W Vitabene oferujemy profesjonalne leczenie odleżyn oraz specjalistyczne terapie wspomagające gojenie. Jeśli potrzebujesz fachowej pomocy, skorzystaj z naszych usług.
Źródła:
Odleżyny — czym są i jak je leczyć?
Odleżyny – co to jest i jak powstają? Pielęgnacja i zapobieganie odleżynom
