Leczenie ran jest procesem złożonym, na którego skuteczność składa się kilka czynników. Jego przebieg zależy nie tylko od właściwej terapii, ale i ogólnej kondycji organizmu pacjenta. Szczególnym wyzwaniem jest pielęgnowanie rany przewlekłej. Aby osiągnąć sukces w tej kwestii, konieczne jest holistyczne podejście i wykorzystanie specjalistycznych środków i preparatów. Wspomaganie leczenia w warunkach domowych często nastręcza pacjentom wiele trudności. Jak powinna wyglądać prawidłowa pielęgnacja rany przewlekłej w domu?
Spis treści
- Jak powstają rany przewlekłe?
- Jak dbać o ranę przewlekłą?
- Co jest dobre na rany przewlekłe?
- Wyzwania związane z pielęgnacją ran przewlekłych
Jak powstają rany przewlekłe?
Gojenie się rany rozpoczyna się już w momencie jej powstania. Zazwyczaj kończy się ono przywróceniem ciągłości oraz prawidłowego funkcjonowania uszkodzonych tkanek. Proces ten składa się z kilku rozłożonych w czasie etapów. Można go z grubsza podzielić na trzy fazy:
-
- fazę zapalną,
- fazę rozrostu, w trakcie której dochodzi do ziarninowania i zmniejszania się zranienia,
- fazę remodelowania, w której tkanki kolagenowe kształtują się i dojrzewają.
Każdy z tych etapów wymaga innego postępowania. W pierwszej fazie kluczowe jest zatamowanie krwawienia oraz wspomaganie naturalnych procesów oczyszczania rany, a także zapobieganie infekcjom wtórnym. Z kolei w fazie, w której następują intensywne procesy wytwórcze, dbanie o ranę ma na celu zapobieganie infekcjom wtórnym, ochronę przed urazami oraz utrzymywanie optymalnych warunków przyspieszających gojenie.
Jeśli na którymś z etapów te naturalne procesy zostaną w jakiś sposób zaburzone, rana może goić się wolniej lub nawet w ogóle. Przyczyną takiego stanu rzeczy mogą być działające miejscowo czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne, związane najczęściej z obecnością przewlekłej choroby lub złego stanu organizmu. Należą do nich przede wszystkim:
- Zanieczyszczenie rany;
- Zaburzenia odporności – prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego odgrywa kluczową rolę szczególnie na początkowych etapach gojenia się rany. Niektóre choroby mogą znacząco upośledzać działanie naturalnych mechanizmów obronnych. Przyczyną mogą być także niektóre metody leczenia poważnych schorzeń;
Niedokrwienie tkanek, skutkujące ich niedotlenieniem – może znacząco utrudniać i spowalniać, a w niektórych przypadkach nawet uniemożliwiać gojenie. Jeśli do rany nie dopływa dostateczna ilość krwi, tkanki nie otrzymują odpowiedniej ilości składników odżywczych, stanowiących budulec dla nowo powstających struktur. W takiej sytuacji procesy wytwórcze mogą przebiegać nieprawidłowo lub zostać całkowicie zahamowane. Niedokrwienie może prowadzić również do martwicy tkanek, skutkujące zakażeniami i dalszymi powikłaniami;
- Zła kondycja pacjenta wynikająca z niedożywienia lub nieprawidłowo zbilansowanej diety;
- Nieprawidłowe zaopatrzenie rany lub jego brak – w zmniejszaniu ryzyka zakażenia rany proces pielęgnacji odgrywa kluczową rolę. Jeśli zranienie nie zostanie odpowiednio oczyszczone i opatrzone, może zmienić się ono w powikłaną ranę przewlekłą;
Jak dbać o ranę przewlekłą?
To, jak dbać o ranę, zależy od przyczyny jej powstania oraz ogólnego stanu pacjenta. W przypadku ran takich jak owrzodzenia czy stopa cukrzycowa, podstawą jest leczenie schorzenia będącego główną przyczyną problemu. Zawsze jednak ważna jest odpowiednie pielęgnowanie rany przewlekłej, również w warunkach domowych.
Leczenie ran przewlekłych w domu wymaga stałej współpracy z personelem medycznym. Zarówno pacjent, jak i pielęgnujące go osoby muszą zostać odpowiednio przeszkolone w takich kwestiach jak zmiany opatrunków oraz stosowanie metod wspomagających gojenie.
Najważniejsze zasady pielęgnacji rany przewlekłej w domu to:
- dokładne oczyszczanie podczas każdej zmiany opatrunku,
- regularne zmiany opatrunków, zgodnie z zaleceniami lekarza,
- stosowanie specjalnych preparatów wspomagających gojenie, dopasowanych do aktualnego etapu gojenia oraz rodzaju rany; w przypadku trudno gojących się zranień istotne są również środki dezynfekujące, zapobiegające powstawaniu wtórnych infekcji,
- stała kontrola stanu rany.
Co jest dobre na rany przewlekłe?
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele specjalistycznych produktów przeznaczonych do pielęgnacji ran przewlekłych w domu. Wśród nich znajdują się zarówno różnego typu opatrunki, jak i preparaty służące do dezynfekcji i oczyszczania zranień, oraz wspierające naturalne procesy odbudowy tkanek.
Wśród zalecanych opatrunków należy wymienić przede wszystkim produkty o właściwościach absorpcyjnych, których zadaniem jest ochrona zranienia przed zanieczyszczeniami oraz wchłanianie wysięku.
W wielu przypadkach doskonale sprawdzają się również opatrunki z jonami srebra o działaniu antybakteryjnym i bakteriobójczym. Istotne, by zapewniały one wilgotne środowisko niezbędne dla prawidłowej odbudowy tkanek. Szczególną popularnością cieszą się opatrunki hydrożelowe, które mogą być łatwo zmieniane również przez osoby niemające doświadczenia w tej dziedzinie.
Do rekomendowanych produktów do dezynfekcji i oczyszczania ran należą m.in. takie preparaty jak Octenisept w formie żelu, tworzący na powierzchni tkanek warstwę ochronną, która chroni przed drobnoustrojami i zapewnia odpowiedni poziom wilgoci. Doskonałe efekty przynosi także stosowanie środków zawierających takie substancje jak pantenol czy alantoina.
Wyzwania związane z pielęgnacją ran przewlekłych
W przychodni wielospecjalistycznej Vitabene pacjenci borykający się z problemem trudno gojących się zranień otrzymują szczegółowe instrukcje dotyczące ich samodzielnej pielęgnacji w domu. Jednak oprócz informacji o tym, jak dbać o rany przewlekłe, istotna jest świadomość problemów i wyzwań, z jakimi najczęściej borykają się pacjenci oraz ich opiekunowie. Nawet przy stosowaniu odpowiednich opatrunków i preparatów, często popełniane są istotne błędy, mogące niekorzystnie wpływać na proces leczenia.
Głównym problemem jest brak dostatecznej dbałości o higienę skóry. Wielu pacjentów unika kontaktu okolic rany z wodą, obawiając się jej zamoczenia. Trzeba jednak podkreślić, że obmywanie i oczyszczanie zranienia jest istotne dla prawidłowego przebiegu procesu gojenia. Konieczne jest regularne usuwanie warstw wcześniej nałożonych leków i maści, a także resztek opatrunków, biofilmu czy pozostałości wysięku. Ważne jednak by nie stosować do tego celu silnych detergentów i niektórych kosmetyków. W przeciwnym razie może dojść do podrażnienia naruszonych tkanek oraz powikłań w postaci zaczerwienienia, wysypki, a nawet reakcji alergicznej. W takim przypadku również zapraszamy do skorzystania z oferty Vitabene. Podczas wizyty specjalista dobierze odpowiednie leczenie oraz dokładnie wyjaśni, jak dbać o ranę, by nie dopuścić do takich sytuacji w przyszłości.
Czytaj także: Jak dbać o ranę po usunięciu znamienia?
Bibliografia:
- Pielęgnacja skóry i rany. Podstawowe informacje w zakresie pielęgnacji rany Produkty do przygotowania łożyska i antyseptyki rany, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych, 04/2017, dost. 7.08.2023
- P. Mościcka, J. Cwajda-Białasik, A. Jawień, M. T. Szewczyk, Higiena rany i pielęgnacja skóry wokół rany podstawą leczenia ran przewlekłych. Opis dwóch przypadków klinicznych, Leczenie Ran 2/2020, dost. 7.08.2023
