Psychologiczne i fizjologiczne aspekty blizn. O tym warto wiedzieć!

Dla wielu pacjentów blizny stanowią źródło problemów – zarówno natury fizycznej, jak i psychologicznej. Niektóre powodują dyskomfort związany z dolegliwościami bólowymi, świądem czy stanami zapalnymi. Nierzadko blizna przeszkadza i utrudnia normalne funkcjonowanie. Z kolei wśród psychologicznych skutków ich powstania wymienia się wstyd oraz nieakceptowany przez pacjenta wygląd. Dotyczy to szczególnie blizn na twarzy lub w innych widocznych miejscach.

Współczesna medycyna oferuje jednak liczne możliwości leczenia takich problemów – od metod nieinwazyjnych po usunięcie chirurgiczne. Jak poprawić wygląd blizny i dlaczego warto się ich pozbyć?

Blizna a samopoczucie pacjenta

Blizny mogą powstawać na skutek procesów zapalnych, urazów lub zabiegów chirurgicznych, a także oparzeń. Szacuje się, że powstają one nawet u około 100 milionów osób rocznie.

Blizny kojarzą się najczęściej z problemem estetycznym. Jednak są one też źródłem fizycznych dolegliwości, a także problemów natury socjologicznej i psychologicznej. Usunięcie blizny może znacznie poprawić samopoczucie pacjenta, jak również pomóc w leczeniu traumy wywołanej wydarzeniem, które skutkowało jej powstaniem.

Dolegliwości związane z bliznami

Najczęściej wymienianymi problemami związanymi z bliznami jest zwiększenie napięcia tkanek w ich okolicy, uczucie tkliwości i sztywności, a także swędzenie i przewlekłe dolegliwości bólowe. Dotyczy to szczególnie blizn atroficznych, hipertroficznych i keloidów – struktur powstających na skutek nieprawidłowości w procesie syntezy i degradacji kolagenu. Do innych charakterystycznych objawów należy obrzęk, pulsowanie, zmniejszenie zakresu ruchu oraz odczucie „trzeszczenia” tkanki.

Ból blizny jest najczęściej bólem neuropatycznym – powstaje wskutek uciśnięcia nerwów w skórze lub wolnych zakończeń nerwowych przez tkankę. Problem ten dotyczy najczęściej pacjentów po zabiegach chirurgicznych. Co ważne, ból blizny może pojawić się dopiero po pewnym czasie od zabiegu. Dzieje się tak w sytuacji, w której nerwy w pobliżu rany zostaną zniszczone i dopiero po pewnym czasie nastąpi ich regeneracja.

Dolegliwości mogą mieć postać ciągłego bólu lub spontanicznych ataków bólu kłującego w rejonie blizny.

Psychologiczne aspekty blizn

Problemy natury psychologicznej najczęściej wynikają z wpływu blizny na wygląd człowieka. Istotny jest również emocjonalny aspekt samego procesu powstawania blizny. Wiąże się ona z mechanicznym uszkodzeniem tkanek na skutek zabiegów, operacji czy urazów. Są to sytuacje związane z silnymi emocjami i mogą stać się przyczyną traumy, o której blizna przypomina nawet przez wiele lat. Obecność blizny może nasilać rozwój i objawy pourazowej reakcji na stres takich jak stany lękowe, zaburzenia snu, zakłócenia normalnej aktywności oraz doznawanie dyskryminacji ze strony otoczenia. To z kolei może stać się przyczyną unikania codziennych aktywności, a także stanów lękowych, napadów złości i depresji.

Usuwanie blizn – czy to możliwe?

Współczesna medycyna stwarza duże możliwości leczenia większości rodzajów blizn. Wśród powszechnie stosowanych metod należy wymienić fizjoterapię, iniekcję kortykosteroidami, krioterapię, a także laseroterapię i leczenie chirurgiczne. Szczególnie dobre efekty osiągane są w przypadku blizn:

• Dojrzałych – płaskich, elastycznych, miękkich w dotyku, będących skutkiem prawidłowego zakończenia procesu gojenia się rany,
• Niedojrzałych – lekko wypukłych, czerwonawych, często swędzących,
• Atroficznych (zanikowych) – mających postać wgłębień poniżej powierzchni skóry, często okrągłych; odmianą blizn atroficznych są również rozstępy,
• Hipertroficznych (przerostowych) – mających postać czerwonawych zgrubień wystających ponad powierzchnię skóry,
• Keloidów (guzów łącznotkankowych) – o nieregularnym kształcie, często podłużnych, o twardej, włóknistej strukturze i sino-czerwonym kształcie, będących skutkiem nadprodukcji kolagenu.

Chirurgiczne usuwanie blizn polega na wycięciu tkanki bliznowatej i powtórnym zszyciu brzegów rany z wykorzystaniem techniki zmniejszającej ich napięcie. Metoda ta najlepiej sprawdza się w przypadku keloidów. W pozostałych przypadkach wysoką skuteczność ma stosowanie lasera frakcyjnego nieablacyjnego. Co ważne, w przypadku blizn hipertroficznych zabiegi można rozważyć po około roku od ich powstania, gdy można mieć pewność, że proces gojenia się całkowicie zakończył i nastąpiło „ustabilizowanie” tkanek.

Wpływ blizn na samopoczucie pacjenta dotyczy wielu aspektów codziennego funkcjonowania. Przeprowadzane w gabinecie Vitabene zabiegi umożliwiają jednak usunięcie większości z nich. Jest to możliwe dzięki współpracy dermatologów, chirurga oraz samego pacjenta. Stawiamy na holistyczne podejście do pacjenta, dzięki czemu możemy zadbać o wyeliminowanie różnych dolegliwości.

Źródła:

1. Monstrey S., Middelkoop E., Vranckx J.J. i wsp. Updated scar management practical guidelines: non-invasive and invasive measures. J Plast Reconstr Aesthet Surg 2014; 67 (8): 1017–1025.
2. P. Łęgosz, S. Sarzyńska, P. Małdyk, P. Gołębiewski, Blizna – problem nie tylko estetyczny. Jak pomóc pacjentowi? Praktyczna ortopedia i traumatologia, nr 12/2018

3. Dąbrowiecki S. Fizjologia i patofizjologia procesu gojenia ran; Polska Medycyna Paliatywna 2003, tom 2, nr 4.