Pieprzyki potoczna nazwa zmian barwnikowych na skórze, które obecne są u niemal każdego człowieka. Przeważnie – ale nie zawsze – są wrodzone. Najczęściej mają postać charakterystycznych, brązowawych plamek o niedużych rozmiarach. Jak powstają pieprzyki? Od czego zależy ich ilość? A przede wszystkim – czy ich obecność lub pojawienie się powinno nas zaniepokoić?
Co to są pieprzyki?
Aby wyjaśnić, czym są pieprzyki (inaczej znamiona barwnikowe) i jak powstają, trzeba przybliżyć pojęcie melanocytów. Są to komórki pigmentowe, znajdujące się w tzw. warstwie podstawnej naskórka. Produkują one melaninę – barwnik odpowiedzialny za odcień naszej skóry, a także jej ochronę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych.
Zdarza się, że melanocyty nadmiernie namnażają się w jednym miejscu, tworząc ostro odgraniczone plamy o różnych odcieniach. To właśnie są pieprzyki – zmiany, które na skutek nagromadzenia barwnika mogą mieć odcień czarny, brązowy, a nawet niebieski. Niektóre z nich mogą mieć też barwę zbliżoną do bazowego koloru skóry.
Wśród pieprzyków na ciele można wyróżnić zmiany:
- wrodzone – obecne już w momencie urodzenia, często pokryte włosami. Najczęściej mają owalny kształt i jednolity kolor,
- nabyte – mogą powstać w trakcie całego życia. Większość jednak pojawia się w młodym wieku – od dzieciństwa po wczesną dorosłość.
W przypadku zmian nabytych warto zwrócić uwagę na korelację między pojawianiem się pieprzyków a opalaniem. Ekspozycja na promieniowanie UV może prowadzić do namnożenia się melanocytów. W rezultacie u wielu osób mogą pojawić się nowe pieprzyki. Najczęściej dzieje się tak w miejscach odsłoniętych, takich jak twarz, kark, przedramiona czy dłonie.
Czy pieprzyki są niebezpieczne?
Czym są pieprzyki? Dla niektórych osób stanowią problem czysto kosmetyczny. Inni nie zwracają uwagi na ich obecność, traktując je po prostu jak charakterystyczną cechę wyglądu. Coraz częściej jednak słyszy się o nich w kontekście nowotworów skóry – przede wszystkim czerniaka.
Aby stwierdzić, jakiego typu zmiany mogą być potencjalnie niebezpieczne, należy wyróżnić następujące rodzaje pieprzyków:
- łagodne – wrodzone lub pojawiające się w dzieciństwie, aż do drugiej dekady życia. Najczęściej mają regularny, symetryczny kształt. Melanina rozmieszczona jest w nich stosunkowo równomiernie,
- atypowe (dysplastyczne) – to najczęściej duże, asymetryczne lub odstające pieprzyki o nierównomiernej kolorystyce i nieregularnych brzegach.
Rakowacenie rzadko ma miejsce w przypadku pieprzyków łagodnych. Najczęściej dzieje się tak w przypadku zmian atypowych. Ryzyko rośnie jednak wraz z ilością dowolnego typu zmian obecnych na skórze pacjenta. Każde znamię tego rodzaju należy obserwować; szczególną uwagę należy jednak poświęcić temu, jak wyglądają niepokojące pieprzyki. Muszą być one chronione przed słońcem. Konieczne są także regularne wizyty u dermatologa, który może dokonać ich oceny. Najlepiej skorzystać przy tym z usług placówki, w ofercie której jest także dermatochirurgia, tak jak warszawski gabinet Vitabene. Ułatwia to szybkie usunięcie zmiany, jeśli lekarz uzna, że takie postępowanie będzie najwłaściwsze z punktu widzenia profilaktyki.
Skąd biorą się nowe pieprzyki?
„Dlaczego mam coraz więcej pieprzyków?” to częste pytanie, które słyszą dermatolodzy w swoich gabinetach. Najczęściej odpowiedzią jest światło słoneczne. Jak już wspomnieliśmy, promieniowanie ultrafioletowe prowadzi do namnażania się melanocytów. Nie zawsze dzieje się to równomiernie. Zdarza się, że ich większa ilość pojawia się w jednym miejscu, intensywnie produkując melaninę. W rezultacie pojawiają się nowe pieprzyki.
Choć nie można tego całkowicie uniknąć, można ograniczyć ich powstawanie, stosując standardową profilaktykę nowotworów skóry. Przede wszystkim warto więc unikać nadmiernej ilości światła UV. Dotyczy to nie tylko oparzeń, ale i przewlekłej ekspozycji np. na słońce.
Aby zmniejszyć ryzyko powstawania nowych pieprzyków, trzeba też zadbać o odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną – noszenie ubrań wykonanych z materiałów pochłaniających ultrafiolet i stosowanie kosmetyków z filtrami UVA/UVB. Latem z kolei należy unikać opalania w godzinach 10:00-16:00, gdy nasłonecznienie jest najbardziej intensywne.
Niezależnie od tego, czy na swojej skórze obserwujemy obecność wyłącznie pieprzyków o łagodnym charakterze, czy też zmiany atypowe, niezbędne są regularne kontrole u dermatologa. Najlepiej odwiedzać specjalistę co około 6-12 miesięcy; natychmiastowa wizyta konieczna jest w sytuacji, gdy zaobserwuje się zmianę w wyglądzie którejś ze zmian. Dermatolodzy w naszym gabinecie dysponują sprzętem, który pozwala na szybką i dokładną ocenę znamion tego typu, a w razie potrzeby – również ich usunięcie. Dostępne u nas zabiegi i badania są proste i bezbolesne, stanowiąc najłatwiejszy sposób na uniknięcie konsekwencji rozwoju czerniaka.
Bibliografia:
- Dr n. med. J. Maciejewska, Znamiona barwnikowe, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 29.08.2017, dost. 20.09.2022;
- Znamię barwnikowe – łagodne czy atypowe? Jak odróżnić?, Akademia Czerniaka, dost. 20.09.2022;
-
Czyżewska, Dlaczego powstają znamiona i skąd się biorą pieprzyki?, TwojeZnamiona.pl, 24.11.2020, dost. 20.09.2022;
