Zespół cieśni nadgarstka – zapobieganie. Jak uniknąć cieśni nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka to stosunkowo częste schorzenie – dotyka około 3-6% populacji. Pojawia się u osób w każdym wieku, choć najczęściej odnotowuje się je u pacjentów po 50. roku życia, częściej u kobiet niż u mężczyzn. Choć przyczyną wystąpienia objawów mogą być inne dolegliwości, najczęściej choroba ta dotyka osób, których codzienna aktywność obejmuje długotrwałe, powtarzalne, drobne ruchy rąk. Jak uniknąć cieśni nadgarstka i jakie symptomy są sygnałem, że należy pilnie skontaktować się z ortopedą?

Zespół cieśni nadgarstka – co należy wiedzieć? Pierwsze objawy i przyczyny

Zespół cieśni nadgarstka należy do tzw. neuropatii uciskowych. Jest to zbiór symptomów wywołanych przez ucisk na przebiegający w kanale nadgarstka nerw pośrodkowy. Zmiany chorobowe najczęściej pojawiają się w ręce dominującej (prawej u osób praworęcznych, lewej u leworęcznych). Do pierwszych symptomów świadczących o rozwoju zespołu cieśni nadgarstka należą:

• ból w obrębie nadgarstka i dłoni, nasilający się szczególnie w nocy,
• ból promieniujący nawet przez całą kończynę górną – od nadgarstka po łokieć lub ramię,
• wrażenie obrzęku ręki w nocy,
• uczucie mrowienia oraz drętwienia dłoni,
• osłabienie mięśni (objawiające się m.in. słabszym chwytem), z czasem prowadzące do ich zaniku.

W przypadku schorzenia, jakim jest zespół cieśni nadgarstka, zapobieganie ściśle wiąże się z unikaniem czynników mogących prowadzić do wystąpienia objawów. Przede wszystkim polega to na zwróceniu uwagi na codzienne nawyki lub sposób wykonywania pracy zawodowej.

W kontekście profilaktyki zespołu cieśni nadgarstka trzeba też wspomnieć o innych chorobach i zaburzeniach, z którymi schorzenie to jest skorelowane. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim RZS, chorobę zwyrodnieniową stawów, dnę moczanową, cukrzycę, niedoczynność tarczycy, akromegalię oraz obrzęki związane z ciążą. Problem mogą spowodować także umiejscowione w kanale nadgarstka tłuszczaki, kostniaki, gangliony lub krwiaki.

Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Przyczyny i objawy zespołu cieśni nadgarstka.

Zespół cieśni nadgarstka – jak zapobiegać?

Profilaktyka schorzeń wynikających z nieprawidłowych nawyków bardzo często polega na ich modyfikacji lub unikaniu niektórych czynności. Często bywa to jednak trudne lub wręcz niemożliwe – szczególnie w przypadku chorób zawodowych, do których należy również zespół cieśni nadgarstka. Jak zapobiegać temu schorzeniu, jednocześnie nie rezygnując z określonej pracy lub hobby?

Przede wszystkim należy pamiętać o:

• układaniu dłoni w prawidłowej, wygodnej pozycji – ręka powinna być wyprostowana w nadgarstku; ten z kolei powinien leżeć na blacie, daleko od jego krawędzi,
• unikanie nienaturalnego wyginania rąk podczas wykonywania różnych czynności,
• używaniu ergonomicznej myszki i klawiatury, a także podkładki pod mysz ze specjalną poduszeczką,
• pilnowaniu, by podczas pisania, rysowania itp. kąt zgięcia ramienia w łokciu wynosił około 90 stopni. Warto przy tym korzystać z krzesła lub fotela z regulowanymi podłokietnikami,
• częstych, kilkuminutowych przerwach w pracy pozwalających na zmianę pozycji rąk i wykonanie ćwiczeń rozluźniających.

Zespół cieśni nadgarstka – ćwiczenia zapobiegawcze

Bardzo ważnym elementem profilaktyki są proste ćwiczenia, które zapobiegają powstawaniu zespołu cieśni nadgarstka. Co pomaga najbardziej?

• Ćwiczenie 1: wstrząśnij kilkukrotnie rękami opuszczonymi wzdłuż tułowia.
• Ćwiczenie 2: ręce nadal opuszczone, kilka lub kilkanaście razy rozszerz i złącz palce.
• Ćwiczenie 3: wykonuj okrężne ruchy nadgarstków (np. 10 razy na zewnątrz i tyle samo do wewnątrz)
• Ćwiczenie 4: złóż rozłożone dłonie przed klatką piersiową. Delikatnie napierając palcami na palce przechyl ręce kilka razy w lewo i w prawo.
• Ćwiczenie 5: wyciągnij obie ręce przed siebie. Zegnij nadgarstki do góry i powoli rozprostuj palce. Utrzymaj pozycję kilka sekund, wyprostuj ręce i rozluźnij mięśnie, zginając palce w dół. Również utrzymaj pozycję przez kilka sekund.

Gdy profilaktyka zespołu cieśni nadgarstka to za mało – leczenie

W początkowych stadiach zespołu cieśni nadgarstka leczenie domowe i ambulatoryjne może obejmować m.in. zażywanie leków przeciwzapalnych oraz fizjoterapię – ćwiczenia oraz specjalistyczny masaż. Cieśń nadgarstka może jednak dawać tak nasilone dolegliwości, że może być konieczne leczenie chirurgiczne. Również w sytuacji, w której leczenie zachowawcze nie przyniesie oczekiwanych efektów, konieczna może być operacja cieśni nadgarstka, przeprowadzana m.in. w gabinecie Vitabene. Procedura ta jest prosta i bezpieczna, wiąże się jednak z dość długą rehabilitacją; dlatego tak ważna jest modyfikacja codziennych nawyków, pozwalająca na uniknięcie dolegliwości.

Okiem lekarza Ortopeda Filip Kucharczyk

,,Czy warto leczyć cieśń nadgarstka zachowawczo? Tak, oczywiście. Nie każde rozpoznanie zespołu kanału nadgarstka wiąże się z koniecznością operacji – to zawsze ostateczność. W przypadku łagodnych i krótkotrwałych objawów należy zacząć od leczenia zachowawczego na które składa się: odciążenie chorej kończyny, zmiana nawyków oraz poprawa ergonomii miejsca pracy, rehabilitacja, stabilizator nadgarstka i leczenie farmakologiczne. Kwalifikacja do leczenia zabiegowego powinna być poprzedzona próbą leczenia zachowawczego. Wyjątek stanowią zaawansowane postacie choroby lub zespół cieśni wywołany czynnikami pourazowymi lub nieprawidłowościami anatomicznymi okolicy kanału nadgarstka.”

Bibliografia:

1. K. Radlak, Zespół cieśni nadgarstka, Portal Fizjoterapeuty, 10.04.2014, akt. 20.01.2022, dost. 26.10.2022.
2. B. Pruszkowska, Efekty rehabilitacji zespołu cieśni kanału nadgarstka u pacjentów w wieku od 29 do 84 lat, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja, NR 117 (Czerwiec 2020), dost. 26.10.2022.

3. Lek. med. M. Wiercińska, Zespół cieśni nadgarstka – objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna dla pacjentów, 2.12.2021, dost. 26.10.2022.