Leczenie odleżyn polega przede wszystkim na chirurgicznym opracowaniu czyli wycięciu tkanek martwych. W zapobieganiu dalszemu pogłębianiu się odleżyn istotne znaczenia ma uzupełnianie niedoborów pokarmowych, witamin, cynku, żelaza i witaminy C.
Często spotykam się pacjentami u których na martwą tkankę stosowane są specjalistyczne często bardzo drogie opatrunki – jest to błąd. Rodzaj opatrunków w fazie powstawania martwicy nie ma kluczowego znaczenia, dobrze jest kiedy opatrunek zachowuje wilgotność i ma działanie przeciwbakteryjne jednocześnie buforuje kwaśny odczyn zmienionych zapalnie tkanek. Bardzo istotną rolę odgrywa odciążanie okolicy odleżyny, osiąga się to poprzez przekładanie pacjenta z boku na bok, materac i poduszki przeciwodleżynowe. Opatrunki specjalistyczne hydrożelowe, dekstranomerowe mają ogromne zastosowanie w okresie ziarninowania i naskórkowania rany odleżynowej – nie ma co od nich zaczynać. Stosowane są również alginiany opatrunki z węglem i srebrem aktywnym oraz środki enzymatycznie czynne.
Vacuterapia
Vacuterapia – leczenie opatrunkami z podciśnieniem – nadaje się do niewielkich odleżyn położonych w miejscach dostępnych dla takiej terapii. W praktyce niewiele odleżyn da się leczyć metodą podciśnieniową.
Terapia podcisnieniowa odlezyn pico smith nephew
Wycięcie odleżyny
Wycięcie odleżyn polega na oddzieleniu na ostro tkanki martwiczej, wykonywane jest skalpelem i/lub nożyczkami chirurgicznymi. Chirurg porusza się na granicy tkanki martwej i żywej. Przy prawidłowym wykonaniu zabiegu pacjent nie powinien odczuwać bólu. Po wycięciu może pojawić się przemijające krwawienie z rany – jest to bardzo pozytywny objaw świadczący o istnieniu ukrwienia tej okolicy. Krwawienie po wycięciu zatrzymuje się samoistnie.
W końcowym etapie leczenia odleżyn rozważa się przeszczep skóry, jednak jedynie w wybranych przypadkach. Doświadczenie uczy, że niewiele takich przeszczepów kończy się wyleczeniem odleżyny.
Już w XIX wieku dowiedziono, że wycinanie tkanek martwiczych przyśpiesza gojenie odleżyny. Logiczne jest, że przekładanie pacjenta, częsta zmiana pozycji osoby leżącej ma kluczowe znaczenie w profilaktyce i leczeniu odleżyn. Wraz z rozwojem badań wdrożono profilaktykę odleżyn we wszystkich oddziałach szpitalnych. Jednak mimo stosowania zasad postepowania z pacjentami narażonymi na ryzyko powstania odleżyn – odleżyny nadal stanowią problem porównywalny z zakażeniami wewnątrzszpitalnymi. Na naszej stronie omówimy szeroko przyczyny powstawania odleżyn, czynniki ryzyka pacjenta z odleżyną, metody postepowania z odleżynami, sposoby gojenia odleżyn. Warto pamiętać czytając to opracowanie, że nie ma jednej dobrej metody zapobiegania odleżynom, nie ma te z idealnego opatrunku na odleżynę. Nie kwestionowaną metodą leczenia odleżyn z martwicą jest wycięcie tkanek martwiczych – tak zwane wycięcie odleżyny.
Czynniki sprzyjające powstawanie odleżyn:
- Typ budowy ciała – osoby szczupłe niedożywione, mające zanikowa tkankę podskórną w okolicy krzyżowej i pięt.
- Unieruchomienie – czynnik często związany z choroba podstawową, zwykle nie dający się usunąć. Jedynie częste zmiany pozycji przekładanie pacjenta z boku na bok. Stosowanie materaca przeciwodleżynowego jest zawsze wskazane.
- Stan odżywienia – Czynnik często związany z wiekiem lub chorobą przewlekłą wyniszczającą organizm. Dąży się do uzupełnienia niedoborów żywieniowych u takich pacjentów. Stosowane są preparaty odżywcze zawierające duże ilości białka np. Cubitan Nutricia.
- Nietrzymanie moczu – zapobieganie moczeniu polega zwykle na założeniu cewnika Foley’a do pęcherza moczowego.
- Nietrzymanie kału – zapobieganie jest trudne, dbałość o prawidłową dietę, regulacja oddawania stolca i natychmiastowa toaleta po zanieczyszczeniu łagodzą skutki nietrzymania stolca.
- Obecność infekcji – wszystkie odleżyny III stopnia są zakażone bakteriami w tym bakteriami beztlenowymi, stosowanie antybiotyków w leczeniu odleżyn ma zastosowanie jedynie w przypadkach uogólnionego zakażenia i zależy od decyzji chirurga opracowującego ranę odleżyny.
- Płeć – kobiety są dwukrotnie bardziej narażone na powstawanie odleżyn, trzeba też wziąć pod uwagę, że kobiety statystycznie dłużej żyją a odleżyna to choroba ludzi starych.
- Wiek – wraz z wiekiem jesteśmy słabsi i mniej aktywni ruchowo, krew krąży słabiej w zmienionych miażdżycowo naczyniach, skóra cieńczeje, tkanka podskórna zanika tym samym skóra bardziej jest narażona na odleżyny.
- Wpływ leków – takich jak aminy katecholowe, sterydy, cytostatyki.
- Ciężka choroba podstawowa – ciężki stan pacjenta unieruchamia go w łóżku, krew słabiej odżywia tkanki i odleżyny powstają często w ciągu kilku godzin.
Na szczególna uwagę zasługują czynniki sprzyjające powstawaniu odleżyn występujące u ludzi starych: Zmniejszona ilość tkanki podskórnej, słaba elastyczność skóry, niedożywianie, trudności w utrzymaniu higieny, obniżenie poczucia bólu, gorsze ukrwienie tkanek, osłabienie ruchomości – odruchów obronnych.
Odleżyny leczenie i zapobieganie
Odleżyny są problemem ludzi starych i obłożnie chorych. Odleżyna pojawia się najczęściej u pacjentów długotrwale unieruchomionych. Nazwa łacińska odleżyny – decubitus pochodzi od łacińskiego określenia leżeć płasko.
Dzięki pierwszym badaniom prowadzonym w XIX wieku dotyczącym mechanizmów powstawania odleżyn zwrócono uwagę na takie czynniki jak wilgotność skóry u pacjentów nietrzymających moczu oraz ucisk spowodowany leżeniem w jednej pozycji.
Odleżyny stopnie powstawanie (grafika)