Tłuszczak, z pozoru niewinny guz tkanki tłuszczowej, zwykle kojarzony jest z łagodnym charakterem. Jednak nie zawsze tak jest. W rzadkich przypadkach może przeobrazić się w liposarkomę, złośliwą formę nowotworu. Zazwyczaj pojawiają się u osób między 40 a 60 rokiem życia (częściej u kobiet), ale nie jest to regułą. Może występować w każdym wieku, a nawet w chwili narodzin. Jakie są objawy ostrzegawcze i jakie działania należy podjąć, gdy podejrzewamy, że tłuszczak może być niebezpieczny? Szczegóły w naszym artykule.
Co to jest tłuszczak?
Tłuszczak, znany również jako lipoma, to tak jak wspomnieliśmy we wstępie naszej publikacji łagodny guz powstający z komórek tłuszczowych, który najczęściej rozwija się w tkance podskórnej. Warto zaznaczyć, że jest to najczęściej spotykany rodzaj łagodnego guza u dorosłych, zazwyczaj formujący się na ramionach, plecach, szyi, czy klatce piersiowej, choć może pojawić się niemal w każdym miejscu na ciele. Tłuszczak jest miękki w dotyku, ruchomy pod skórą, i zazwyczaj niebolesny. Dobra wiadomość jest taka, że większości przypadków nie wymaga leczenia, chyba że zaczyna powodować dyskomfort lub estetyczne niezadowolenie, co może skłonić pacjentów do jego chirurgicznego usunięcia.
Jakie są przyczyny powstawania tłuszczaków?
Przyczyna powstawania tłuszczaków jest często nieznana, ale w niektórych rodzinach występuje genetyczna skłonność do ich rozwoju.
Inne możliwe przyczyny pojawienia się tłuszczaka to:
- cukrzyca,
- otyłość,
- uraz fizyczny,
- szkodliwe promieniowanie
- leczenie zastrzykami insuliny i kortykosteroidami.
Rodzaje tłuszczaków
Wyróżniamy w medycynie kilka rodzajów tłuszczaków.
Tłuszczak miękki
Tłuszczak miękki, znany również jako lipoma mollis, to najczęstsza forma tłuszczaka. Jest to łagodny nowotwór pochodzący z tkanki tłuszczowej, który może występować w niemal każdej części ciała, ale najczęściej lokalizuje się na karku, plecach, ramionach, brzuchu. Jest zazwyczaj miękki w dotyku (łatwo przesuwalny pod skórą) i niebolesny. Charakteryzuje się powolnym wzrostem i z reguły nie przekształca się w nowotwór złośliwy.
Tłuszczak włóknisty
Tłuszczak włóknisty, czyli lipoma fibrosum, jest odmianą tłuszczaka, w której obok komórek tłuszczowych obecne są także komórki włókniste. Tego typu tłuszczak jest zazwyczaj bardziej zbity i mniej ruchomy niż typowy tłuszczak miękki. Może być nieco bardziej bolesny, zwłaszcza gdy znajduje się w bliskości nerwów lub innych wrażliwych struktur. Tłuszczak włóknisty często wymaga diagnostyki obrazowej, aby odróżnić go od innych rodzajów guzów.
Tłuszczak twardy
Tłuszczak (lipoma durum), to forma tłuszczaka, która jest zdecydowanie twardsza w konsystencji. Jest to spowodowane większą ilością włókien kolagenowych w tkance guza. Ten rodzaj tłuszczaka jest rzadziej spotykany i może sprawiać trudności diagnostyczne ze względu na swoją konsystencję, która może przypominać nowotwory złośliwe. Tłuszczak twardy może być również mniej mobilny i bardziej bolesny w porównaniu do innych typów tłuszczaków.
Tłuszczak naczyniowy
Tłuszczak naczyniowy – inaczej lipoma angiolipoleiomyoma, zawiera obok komórek tłuszczowych także liczne naczynia krwionośne i gładkie mięśnie. Należy wspomnieć, że jest to rzadka odmiana, która może występować w różnych częściach ciała, w tym na nogach, rękach czy w jamie brzusznej. Charakteryzuje się bardziej zmienną teksturą i może być bardziej bolesny niż inne tłuszczaki ze względu na obecność naczyń krwionośnych.
Tłuszczak zapalny
Tłuszczak zapalny to specyficzna postać tłuszczaka, która jest związana z przewlekłym procesem zapalnym. Może on występować w wyniku urazu lub zapalenia i jest częściej bolesny oraz może wykazywać zaczerwienienie i lokalne ocieplenie. W odróżnieniu od innych rodzajów tłuszczaków tłuszczak zapalny może wymagać interwencji medycznej nie tylko ze względu na dyskomfort, ale także ze względu na kontrolę procesu zapalnego.
Tłuszczak złośliwy – rozpoznanie
Odpowiedzmy teraz na pytanie tytułowe: Czy tłuszczak może być złośliwy? Niestety tak. Jest to jednak sytuacja rzadka, tak jak wspomnieliśmy w poprzednim akapicie. Jak zatem rozpoznać złośliwy rodzaj raka?
Diagnostyka nowotworu złośliwego – jakie objawy się pojawiają?
Kluczowa jest tutaj właściwa diagnostyka i ocena kliniczna. Wczesne stadia mogą być trudne do odróżnienia od łagodnych tłuszczaków. Jednym z pierwszych sygnałów ostrzegawczych może być szybkie tempo wzrostu guza. Tłuszczaki łagodne zazwyczaj rosną bardzo powoli, a zmiany w ich rozmiarze są subtelne. Jeśli guz rośnie szybko, zwiększa swoją objętość lub staje się twardy w dotyku, może to sugerować złośliwy charakter. Ponadto lokalizacja guza może dawać wskazówki. Liposarcomy często występują głębiej w tkance miękkiej, szczególnie w okolicach ud, pachwin i brzucha.
Nie należy też bagatelizować objawów towarzyszących. Tłuszczak złośliwy może powodować ból lub dyskomfort, zwłaszcza jeśli naciska na otaczające nerwy lub inne struktury. Może również prowadzić do obrzęków lub zmian w konsystencji tkanki otaczającej guz. W przypadkach, gdy liposarcoma rozwija się w pobliżu powierzchni ciała, skóra nad guzem może ulec zmianie, stając się cieńsza lub przebarwiona. Tłuszczaki łagodne rzadko powodują takie objawy, chyba są wyjątkowo duże.
Jak przebiega diagnostyka nowotworowych zmian chorobowych?
Diagnoza złośliwego tłuszczaka opiera się głównie na badaniach obrazowych i biopsji. Techniki obrazowania takie jak rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT) są kluczowe w ocenie charakteru, wielkości i lokalizacji guza. MRI jest szczególnie przydatne w różnicowaniu tłuszczaków złośliwych od łagodnych ze względu na jego zdolność do precyzyjnego przedstawienia struktury tkanek miękkich. Biopsja, polegająca na usunięciu fragmentu tkanki guza i analizie pod mikroskopem, jest ostatecznym potwierdzeniem diagnozy. Histologiczne badanie tkanki pozwala zidentyfikować atypowe komórki tłuszczowe i inne nieprawidłowości, które są charakterystyczne dla liposarcom.
Chirurgiczne usuwanie tłuszczaka
Istnieją przypadki, kiedy niezbędna jest interwencja chirurgiczna. Lekarz chirurg musi usunąć tłuszczaka.
Kiedy zalecane jest chirurgiczne usunięcie tłuszczaka?
Chirurgiczne usunięcie tłuszczaka jest zalecane głównie wtedy, gdy guz powoduje dyskomfort, ból lub inne objawy wynikające z ucisku na otaczające tkanki. Inne przesłanki do operacji to szybki wzrost guza, który może wzbudzać obawy o jego złośliwy charakter, oraz estetyczne lub funkcjonalne przeszkody, zwłaszcza jeśli tłuszczak jest duży lub znajduje się w miejscu widocznym, utrudniającym codzienne funkcjonowanie. W przypadku, gdy istnieje podejrzenie złośliwości, usunięcie chirurgiczne staje się koniecznością w celu dalszej diagnostyki histopatologicznej oraz zapobiegania ewentualnym komplikacjom zdrowotnym i przerzutowi.
Jak przebiega zabieg usunięcia tłuszczaka?
Zabieg usunięcia tłuszczaka zazwyczaj odbywa się w znieczuleniu miejscowym i jest stosunkowo prosty, chociaż jego zakres może różnić się w zależności od rozmiaru i lokalizacji guza. Procedura zwykle obejmuje wykonanie niewielkiego nacięcia nad guzem, a następnie delikatne wydzielanie tłuszczaka z otaczających tkanek i usunięcie go w całości. Ważne jest, aby usunąć guz wraz z torebką, co minimalizuje ryzyko jego ponownego wzrostu. Po usunięciu tłuszczaka rana jest zamykana szwami. Jeśli szwy te nie wchłaniają się same – należy je po kilku dniach usunąć. Okres rekonwalescencji jest zazwyczaj krótki, a pacjenci mogą wrócić do normalnych aktywności w ciągu kilku dni, chociaż zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez kilka tygodni, aby zapewnić prawidłowe gojenie.
Zachęcamy do przeczytania powiązanego tekstu: Leczenie tłuszczaka zastrzykiem. Dlaczego nie warto tego robić?
Źródła:
Tłuszczak – czym jest? Przyczyny, objawy i leczenie
