Pojawiające się na skórze zmiany budzą niepokój u pacjentów, stając się przyczyną wizyty u lekarza. Zwykle jest to spowodowane strachem, że zmiana skórna okaże się nowotworem, zwłaszcza złośliwym. Jak rozpoznać, czy dane objawy mogą świadczyć o rozwoju poważnej choroby? Co pozwala odróżnić, czy jest to niegroźna, łagodna dermatoza, czy to nowotwór?
Spis treści
Czym są złośliwe nowotwory skóry?
Będące skutkiem rozwoju nowotworu zmiany skórne zlokalizowane są zwykle w naskórku (rak płaskonabłonkowy, rak podstawnokomórkowy). Nieprawidłowe komórki mogą też pochodzić z komórek barwnikowych skóry, czyli melanocytów, jak ma to miejsce w przypadku czerniaka złośliwego.
Niewielkie zmiany skórne w raku płaskonabłonkowym leczy się chirurgicznie, np. przez wycięcie laserem. W sytuacji, w której wystąpiły już przerzuty konieczna jest radio- lub chemioterapia.
Leczenie chirurgiczne połączone z monitorowaniem stanu pacjenta stosuje się też w przypadku raka podstawnokomórkowego; regularne kontrole są w tym przypadku szczególnie ważne – nawet 40% zmian skórnych przy nowotworze tego typu może odrastać.
Niezwykle złośliwym nowotworem skóry jest czerniak, rozwijający się na skutek długotrwałego i powtarzalnego narażenia komórek na promieniowanie UV. Częstym zjawiskiem jest obecność odległych przerzutów już w momencie postawienia rozpoznania. Mogą one pojawiać się w wątrobie, mózgu, płucach i wielu innych narządach.
Zmiany skórne a nowotwór – objawy i diagnostyka
Sugerujące rozwój nowotworu zmiany skórne zazwyczaj występują pojedynczo. Mogą mieć postać wypukłych guzków lub przeciwnie – być zapadnięte i owrzodziałe. Niektóre z nich są zaczerwienione, piekące lub swędzące.
Zdarza się, że zmianom skórnym w przebiegu raka towarzyszą niespecyficzne objawy ogólne, takie jak zmęczenie, gorączka lub uczucie osłabienia.
Ostateczna diagnoza może być postawiona po wycięciu zmiany i przeprowadzeniu badania histopatologicznego. O tym, że zmiana skórna jest rakiem świadczą liczne patologiczne komórki oraz mitozy w warstwach naskórka oraz skóry.
Znamiona a nowotwory
Zmianami skórnymi, które często związane są ze zwiększonym ryzykiem pojawienia się nowotworu, są różnego rodzaju pieprzyki i znamiona. O ile komórki nowotworowe rzadko rozwijają się w zmianach tego typu, które są obecne od dzieciństwa, w przypadku zmian pojawiających się później jest to bardziej prawdopodobne.
Znamiona same w sobie nie są chorobą. Należy je jednak obserwować. O rozwoju nowotworu w zmianie barwnikowej mogą świadczyć zachodzące w niej zmiany:
- swędzenie okolicy znamienia,
- krwawienie ze znamienia lub jego okolicy,
- zaczerwienienie lub obrzęk wokół znamienia,
- zmiana barwy znamienia,
- zaburzenie symetrii lub znaczne powiększenie zmiany.
Charakterystyka złośliwych zmian skórnych
Diagnostyka czerniaka lub innego nowotworu składa się z kilku etapów badań. Istnieje jednak szereg symptomów, które sugerują, że pojawiająca się zmiana skórna może być rakiem. Zazwyczaj należy zwrócić uwagę na podobne objawy, co w przypadku znamion i pieprzyków.
O złośliwym charakterze zmiany najczęściej świadczy jej gwałtowne powiększanie się. W przypadku łagodnych guzków ich rozwój zajmuje lata, a one same nie osiągają zazwyczaj takich rozmiarów jak nowotwory złośliwe. Im większa jest zmiana, tym większe jest ryzyko, że jest złośliwa.
Należy zwrócić także uwagę na świąd, ból lub zaczerwienienie świadczące o aktywnym procesie zapalnym w obrębie zmiany, który często towarzyszy procesom nowotworowym.
Dodatkowo łagodne zmiany najczęściej mają regularny kształt i są wyraźnie odgraniczone od zdrowego obszaru. W przypadku obecnych w skórze zmian rakowych granice te mogą się zacierać. Dodatkowo bywają one różnobarwne (jedna zmiana może przybierać różne odcienie brązu, a nawet czerwieni), w przeciwieństwie do jednolitych łagodnych dermatoz.
Szerzej o różnego rodzaju zmianach skórnych piszemy również w artykule pt. Złośliwe i łagodne choroby rozrostowe skóry – zachęcamy do lektury.
W przypadku zaobserwowania u siebie symptomów, które mogą świadczyć o nowotworowym charakterze zmiany skórnej, należy udać się do specjalisty dermatologa. Doświadczeni specjaliści z gabinetu Vitabene przeprowadzają konieczne badania, takie jak dermatoskopia, które pozwolą określić, czy ma ona cechy złośliwości. Ważne, by nie zwlekać z wizytą u lekarza – im wcześniej postawiona zostanie diagnoza, tym większe są szanse na skuteczne wyleczenie.
Bibliografia:
- Rutkowski P, Owczarek W, Nejc D et al., Skin carcinomas. Oncol Clin Pract 2018; 14: 129–147. DOI: 10.5603/OCP.2018.0019;
- dr hab. n. med. Tomasz Jastrzębski, Nowotwory skóry – rak podstawnokomórkowy i rak kolczystokomórkowy – klasyfikacja, leczenie i rokowania, Onkonet.pl;
- dr hab. n. med. Tomasz Jastrzębski, Czerniak złośliwy skóry – leczenie, klasyfikacja, rokowania, Onkonet.pl.