Samoobserwacja jako skuteczny sposób prewencji chorób nowotworowych skóry

Choć większość nowotworów skóry ma postać łagodną, zdarza się, że w niepozornej zmianie znajdują się komórki rakowe. Rak (jak określa się nowotwory złośliwe wywodzące się z komórek nabłonkowych) jest chorobą, która często rozwija się podstępnie. Tylko u części pacjentów rozwój choroby następuje gwałtownie i można go szybko zauważyć.

Najczęściej występującymi nowotworami złośliwymi skóry jest rak podstawnokomórkowy, kolczystokomórkowy oraz czerniak. Jeśli zostaną one wcześnie zdiagnozowane, dają bardzo duże szanse na skuteczne wyleczenie (w przypadku czerniaka szansa wynosi około 97-99%). Kluczowe jest jednak szybkie wykrycie zmian. Z tego powodu warto regularnie przeprowadzać samobadanie polegające na dokładnej obserwacji skóry. Może być ono wykonane zarówno samodzielnie, jak i z pomocą bliskiej osoby. To prosta i mało uciążliwa procedura, która może jednak uratować życie.

Dlaczego samoobserwacja skóry jest tak ważna?

W przypadku raka skóry rozpoznanie stawiane jest na podstawie badania klinicznego połączonego z nieinwazyjnymi badaniami dodatkowymi, a także badania histopatologicznego, które ostatecznie potwierdza diagnozę. Podstawą badania klinicznego jest ocena znamion. Specjaliści wskazują, że u osób w wieku poniżej 40 lat niebędących w grupie podwyższonego ryzyka powinno być ono przeprowadzane minimum raz na trzy lata. Osoby powyżej 40 rż. powinny zgłaszać się na badanie minimum raz do roku.

Każda osoba jednak powinna regularnie przeprowadzać samoobserwację skóry i wiedzieć, jakie zmiany skórne powinny niepokoić. Dzięki temu w razie potrzeby można zgłosić się do lekarza szybciej, a co za tym idzie – szybciej podjąć leczenie. Co ważne, groźne zmiany skórne mogą pojawiać się także u dzieci, dlatego również w ich przypadku bardzo ważna jest odpowiednia profilaktyka.

Samoobserwacja skóry – jak ją przeprowadzić?

Definicja samoobserwacji skóry wskazuje, iż jest to procedura polegająca na samodzielnych oględzinach ciała pod kątem pojawienia się nowych znamion lub zmian wyglądu tych, które zostały zaobserwowane wcześniej. Kluczowe jest dokładne obejrzenie skóry oraz dostępnych błon śluzowych.

Samoobserwacja kontrolująca zmiany może być wykonana samodzielnie, a w miarę możliwości także z pomocą partnera lub innej bliskiej osoby. Ułatwi to kontrolę miejsc, które trudno jest obejrzeć samemu.

Samobadanie skóry – krok po kroku

Przeprowadzając samoobserwację skóry, należy stanąć przed lustrem i dokładnie przyjrzeć się całej powierzchni skóry w poszukiwaniu podejrzanych zmian. Jeżeli miało się jakieś znamiona wcześniej, należy je dokładnie obejrzeć, by przekonać się, czy ich wygląd nie uległ zmianie. Dotyczy to nie tylko znamion, ale i pieprzyków, a nawet piegów.

W przypadku dzieci, rodzice powinni przeprowadzać kontrolę razem z nimi. Szczególnie ważna jest ona po wakacjach – na skórze narażonej na intensywne oddziaływanie promieni słonecznych częściej pojawiają się zmiany. Dotyczy to zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Przeprowadzając samobadanie, warto pamiętać o tzw. abecadle czerniaka. Mimo swojej nazwy dotyczy objawów, które mogą świadczyć nie tylko o rozwoju tego rodzaju nowotworu, ale i innych. Na kontrolę u lekarza należy udać się bezzwłocznie, jeśli obserwacja zmian barwnikowych ujawni, że któraś z nich posiada minimum jedną z następujących cech:

• A – jest (lub stało się) asymetryczne
• B – ma zgrubiałe lub poszarpane brzegi
• C – ma czarny, czerwony lub niejednolity kolor,
• D – duży rozmiar (lub jego zwiększenie)
• E – ewoluuje (tj. zachodzą w nim zmiany)

Po zaobserwowaniu jednego z opisanych objawów należy udać się na kontrolę do dermatologa lub chirurga onkologa. Co prawda wstępna ocena zmian może być wykonana przez lekarza dowolnej specjalności, jednak tylko ci specjaliści mogą ją prawidłowo zakwalifikować i zdecydować o dalszych procedurach.

Czytaj także: Niegroźna zmiana skóry czy nowotwór?

W gabinecie Vitabene lekarz przeprowadza diagnostykę, której podstawą jest badanie dermatoskopowe. Polega ono na dokładnym obejrzeniu zmiany w dużym powiększeniu przy odpowiednim oświetleniu uwydatniającym struktury skóry i znamienia. Jest ono nieinwazyjne i bezbolesne, nie wiąże się także z jakimkolwiek dyskomfortem. Trwa maksymalnie kilkanaście minut. Jeśli jego wyniki będą niepokojące, lekarz może skierować pacjenta na zabieg polegający na usunięciu zmiany.

Nowotwory skóry, szczególnie czerniak, są bardzo podstępne. Choć na wczesnym etapie rozwoju jest stosunkowo łatwy do wyleczenia, często dynamicznie się rozwija. Dlatego oprócz regularnych kontroli u lekarza należy regularnie przeprowadzać samoobserwację skóry – również u dzieci. Jest to prosta, bezbolesna i szybka metoda skutecznego zapobiegania rozwojowi choroby.

Źródła:

1. I. Kazimierska, Ważne, by nie przeoczyć pojawienia się zmian rakowych na skórze, Puls Medycyny, 6.07.2016, (dost. 22.02.2022)
2. Redakcja, Twoja skóra wymaga kontroli po wakacjach, Akademia Czerniaka, akademiaczerniaka.pl (dost. 22.02.2022)

3. Redakcja, Znamię barwnikowe – atypowe czy łagodne? Jak odróżnić? Akademia Czerniaka, akademiaczerniaka.pl (dost. 22.02.2022)