Znamiona są powszechnie występującymi zmianami skórnymi, znajdującymi się na ciele prawie każdego człowieka. Choć zazwyczaj są niegroźne, pod wpływem niektórych czynników mogą stać się niebezpieczne dla zdrowia. Jednym z nich jest ekspozycja na promieniowanie słoneczne. W jaki sposób wpływa ono na zmiany barwnikowe i jak chronić znamiona przed słońcem?
Spis treści
- Czy pieprzyki rosną od słońca?
- Jak chronić znamiona przed słońcem?
- Kiedy warto udać się na badanie znamion?
Czy pieprzyki rosną od słońca?
Wpływ słońca na znamiona powiązany jest przede wszystkim z naturalną reakcją skóry na promieniowanie UV, jaką jest produkcja melaniny. Na skutek nadmiernej ekspozycji może dochodzić do zmian kształtu, wielkości lub zabarwienia znamion; jest to szczególnie widoczne u osób o jasnej karnacji. Słońce prowadzi bowiem do namnażania się melanocytów, czyli komórek barwnikowych. W efekcie skóra brązowieje. Z kolei znamiona od słońca mogą ciemnieć lub się powiększać; zmianie może ulegać także ich kształt.
Promieniowanie słoneczne zwiększa również ryzyko rozwoju nowotworów skóry, w tym bardzo agresywnego czerniaka. Szczególnie podatne na rozwój komórek nowotworowych są duże, niejednolite w kolorze i kształcie znamiona – słońce może dodatkowo przyczyniać się do ich rakowacenia. Promienie UV penetrują bowiem różne warstwy skóry i prowadzą do uszkodzenia budujących ją komórek. Te z kolei mogą w dalszym ciągu się namnażać, prowadząc do rozwoju zmian nowotworowych.
Czytaj też: Znamiona na skórze i ich rodzaje.
Jak chronić znamiona przed słońcem?
Na rozwój czerniaka i innych nowotworów skóry szczególnie narażone są osoby o jasnej karnacji oraz z dużą ilością znamion na ciele. W takim przypadku należy zwrócić szczególną uwagę na ochronę przed słońcem i regularną kontrolę wyglądu zmian barwnikowych. Warto w tym miejscu wspomnieć, że można się opalać również po wycięciu pieprzyka. W tym przypadku wskazana jest jednak szczególna ostrożność i ochrona blizny przed promieniowaniem UV.
Ochrona znamion przed słońcem jest ważna u osób w każdym wieku – również u najmłodszych dzieci. Wśród sposobów pozwalających zminimalizować ryzyko związane z ekspozycją na słońce należy wymienić przede wszystkim:
- regularne stosowanie kremów przeciwsłonecznych o wysokim faktorze SPF. Najlepiej jest wybierać te produkty, które zapewniają ochronę zarówno przed promieniowaniem UVB, jak i UVA. Preparat należy aplikować na skórę co najmniej na 15-30 minut przed ekspozycją na słońce; zabieg ten powinien być powtarzany co 2-3 h oraz po każdej kąpieli,
- noszenie odpowiedniej odzieży podczas przebywania na słońcu – najlepiej o luźnym kroju, zakrywającej jak największą powierzchnię skóry. Zalecane jest też noszenie kapeluszy z szerokim rondem, chroniących twarz, uszy i kark przed promieniami słonecznymi,
- unikanie ekspozycji na słońce w godzinach, w których promieniowanie UV jest najbardziej nasilone (10:00-16:00). W tym czasie warto szczególnie dbać o noszenie odzieży ochronnej oraz (w miarę możliwości) pozostawanie w cieniu.
Ochrona znamion przed słońcem jest szczególnie ważna podczas kąpieli w wodzie, np. na plaży lub basenie. Woda oraz piasek odbijają promieniowanie słoneczne, przez co skóra jest jeszcze bardziej narażona na uszkodzenia. W tym celu warto korzystać z kosmetyków wodoodpornych, pamiętając o powtarzaniu aplikacji preparatu po wyjściu z wody.
Kiedy warto udać się na badanie znamion?
Ochrona znamion przed słońcem należy do najważniejszych elementów profilaktyki nowotworów skóry. Równie istotne jest jednak regularne badanie zmian. Szczególną uwagę należy poświęcić pieprzykom:
- mającym nieregularny kształt lub postrzępione bądź rozlane krawędzie,
- o ciemnej lub niejednolitej barwie,
- które zmieniły kolor, kształt lub rozmiar,
- o dużych rozmiarach,
- o nietypowym wyglądzie,
- których obserwacja jest utrudniona ze względu na ich umiejscowienie.
Wpływ słońca na znamiona sprawia, że ich badanie jest szczególnie ważne w okresie jesiennym oraz po powrocie z wyjazdów do krajów o dużym nasłonecznieniu. Regularnej kontroli powinny poddawać się również osoby, które posiadają dużo zmian barwnikowych.
Badanie znamion w Warszawie przeprowadzane przez specjalistów Vitabene przeprowadzane jest przy pomocy takich narzędzi jak wideodermatoskop, które umożliwiają ich obserwację w dużym powiększeniu. To pozwala określić charakter zmian i uwidocznić czynniki, które mogą sugerować konieczność dalszej diagnostyki. W razie potrzeby lekarz może zlecić dodatkowe badanie histopatologiczne. Dzięki temu można podjąć decyzję o ewentualnym usunięciu znamienia.
Bibliografia:
- Olek-Hrab, A. Hawrylak, M. Czarnecka-Operacz, Wybrane zagadnienia z zakresu starzenia się skóry, s. 230, Post Dermatol Alergol 2008; XXV, 5: 226–234, dost. 30.06.2023
- Wolnicka-Głubisz, P. M. Płonka, Rola promieniowania UV w etiopatogenezie czerniaka skóry, Współczesna Onkologia (2007) vol. 11; 9 (419–429), dost. 30.06.2023
- Promieniowanie UV, Krajowy Rejestr Nowotworów, dost. 30.06.2023
- M. Czerniak, Czerniak. Czy słońce szkodzi?, Akademia Czerniaka, 20.10.2021, dost. 30.06.2023
